การประเมินประสิทธิภาพการพ่นสารเคมีควบคุมยุงลายขององค์กรปกครองท้องถิ่น

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยประเมินผลโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลการพ่นสารเคมีควบคุมยุงลายจำแนกตามคนที่พ่น  เครื่องพ่นเคมี  และสารเคมีที่ใช้พ่นขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 6 จังหวัดขอนแก่น 9 จังหวัด ทำการสุ่มตัวอย่างโดยวิธีการจับฉลากได้จังหวัด หนองคาย มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ทั้งหมด 67 แห่ง คำนวณตัวอย่างได้ 35 แห่งทำการประเมินประสิทธิภาพคนพ่นโดยการสัมภาษณ์ ให้อธิบาย สาธิตการเตรียมสารเคมีการพ่นการพ่นเคมี ตั้งแต่วิธีการผสมสารเคมีจนถึงการสตาร์ทเครื่องพ่นแสดงวิธีการพ่นสังเกตทักษะท่าทางขณะดำเนินการสาธิตแล้วบันทึกผล ประเมินประสิทธิภาพเครื่องพ่นที่มีอยู่และสามารถใช้งานได้โดยวัดความร้อนปลายท่อ อัตราการไหลของน้ำยาเคมี และขนาดละอองน้ำยาเคมีเฉลี่ย(VMD) และสุ่มเก็บสารเคมีที่ใช้พ่นควบคุมยุงตัวเต็มวัยในพื้นที่มาทดสอบประสิทธิภาพโดยวิธี Bio assay test  ตามวิธีการและหลักเกณฑ์ขององค์การอนามัยโลก สถิติที่ใช้คือร้อยละผลการศึกษาดำเนินการเก็บข้อมูล อปท. ทั้งหมด 42 แห่ง โดยประเมินคนพ่นพบว่า คนพ่นสารเคมีทั้งหมดเป็นชายมีตำแหน่งเป็นลูกจ้างรายปีคิดเป็นร้อยละ 69.00 และยังไม่เคยผ่านการอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องพ่นและสารเคมี (71.43) ทักษะในการเตรียมตัวและวัสดุอุปกรณ์ เทคนิคในการผสมสารเคมี การคำนวณอัตราส่วนผสมสารเคมีก่อนพ่น (95.20) การสตาร์ทเครื่องพ่น การสาธิตท่าพ่นเคมี และถูกต้องตามลำดับขั้นตอนการพ่น(88.10) การเลือกใช้ภาชนะในการผสมสารเคมีส่วนมากใช้แกลลอนน้ำมัน (78.60) การใช้กรวยกรองขณะเติมน้ำยาเคมีที่ผสมเสร็จลงในถังสารเคมี(81.00)การป้องกันตนเองสวมใส่ชุดป้องกันตนเองขณะพ่น (85.70)ประเมินประสิทธิภาพเครื่องพ่นสารเคมีที่ใช้ทั้งหมดจำนวน 79 เครื่อง พบว่าเครื่องพ่นที่ใช้มากที่สุดคือ หมอกควันร้อยละ 100 ยี่ห้อที่ใช้มีการที่สุดคือ Igeba รองลงมาคือ Bestfoger และ Swing fog ร้อยละ 63.30,20.20 และ 16.50 ตามลำดับ ตรวจวัดอุณหภูมิความร้อนปลายท่ออัตราการไหลของสารเคมีและขนาดเฉลี่ยของละอองน้ำยา (VMD) ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน 79.75, 60.76และ60.76ตามลำดับ ประเมินประสิทธิภาพสารเคมีที่ใช้ในพื้นที่จำนวน 12 แห่ง (12 ยี่ห้อ) พบว่าสารเคมีที่ใช้เป็นสารกลุ่มไพรีทอยด์สังเคราะห์แยกตามชนิดของสารที่ออกฤทธิ์ได้ 3 ชนิดคือ เดลต้าเมทริน 6 ยี่ห้อ ไซเปอร์เมทริน 5 ยี่ห้อ และไซฟลูทริน1 ยี่ห้อ ทดสอบประสิทธิภาพการโดยผสมสารเคมีในอัตราส่วนที่ระบุตามฉลากพบว่าสารเคมีทุกตัวมีประสิทธิภาพกำจัดยุงอยู่ในระดับสูง โดยยุงมีอัตราตายร้อยละ 98.00-100.00 จากผลการศึกษาสรุปได้ว่า คนพ่นส่วนมากเป็นลูกจ้างรายปีและยังไม่เคยได้รับ/ผ่านการอบรมเกี่ยวกับเรื่องการใช้สารเคมี เทคนิคการพ่น และการซ่อมเครื่องพ่นเบื้องต้นจากหน่วยงานของกรมควบคุมโรคทำให้ขาดทักษะ การใช้ การผสมสารเคมี และวิธีการพ่นที่ถูกต้อง ส่วนเครื่องพ่นเคมีที่ใช้งานส่วนมากผ่านเกณฑ์มาตรฐานอุณหภูมิความร้อนปลายท่อ อัตราการไหลสารเคมี และขนาดละอองเม็ดน้ำยาร้อยละ 60.90สารเคมีที่ใช้หากผสมในอัตราส่วนที่ฉลากระบุและใช้อย่างถูกวิธียังสามารถใช้ควบคุมยุงในพื้นที่ได้ คนพ่นและเครื่องพ่นไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานร้อยละ 29.1อาจทำให้การควบคุมโรคไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควรส่งผลทำให้ยุงไม่ตายและดื้อต่อสารเคมีหลายชนิดที่ใช้ ดังนั้นควรมีนโยบายหรือมาตรการสำหรับคนที่ทำหน้าที่พ่นควรผ่านการอบรมจากหน่วยงานของกรมควบคุมโรคเพื่อให้มีความรู้ ความเข้าใจ และมีทักษะ เกี่ยวกับเครื่องพ่นและสารเคมีเพื่อให้สามารถดำเนินงานควบคุมยุงพาหะโรคที่มีประสิทธิภาพ และนำเครื่องพ่นที่ใช้งานไปประเมินมาตรฐานและปรับแก้เพื่อให้เครื่องได้มาตรฐานจากหน่วยงานกรมควบคุมโรคจะช่วยให้การดำเนินการพ่นควบคุมยุงลายพาหะนำโรคมีประสิทธิภาพและชะลอการดื้อยาของยุงต่อสารเคมีได้อีกด้วย