การพัฒนาและทดสอบประสิทธิผลของโปรแกรมการนำเสนอตัวแบบ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการเลิกเสพยาในผู้ป่วยติดสารแอมเฟตามีน

บทคัดย่อ

การวิจัยและพัฒนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและทดสอบประสิทธิผลของโปรแกรมการนำเสนอตัวแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการเลิกเสพยาในผู้ป่วยติดสารแอมเฟตามีน กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยติดสารแอมเฟตามีน ใช้รูปแบบการวิจัยและพัฒนา 9 ขั้นตอน ประกอบด้วย 1) วิเคราะห์สถานการณ์ 2) ประชุมวางแผนและจัดทำร่างต้นแบบของโปรแกรมเบื้องต้น 3) ทดสอบความตรงเชิงเนื้อหาของร่างโปรแกรม  4) ทดสอบต้นแบบโปรแกรมเบื้องต้นในผู้ป่วยติดสารแอมเฟตามีน จำนวน 10 คน 5) ปรับปรุงเบื้องต้นของโปรแกรมต้นแบบ 6) ทดสอบประสิทธิผลของโปรแกรม โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงกึ่งทดลองในผู้ป่วยติดสารแอมเฟตามีนที่มารับบริการแบบผู้ป่วยในของโรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์ จำนวน 28 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 14 คน และกลุ่มควบคุม 14 คน 7) พัฒนาโปรแกรมขั้นสุดท้าย 8) พัฒนาวิธีถ่ายทอดและขยายผล เพื่อการนำไปใช้ในระบบบริการ และ 9) ติดตามประเมินผลในภาพรวมหลังการนำไปใช้ในระบบบริการของโรงพยาบาล และปรับปรุงอย่างต่อเนื่องตามลำดับ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล 2) แบบวัดความตั้งใจในการเลิกยาเสพติด 3) แบบคัดกรองประสบการณ์การใช้สารเสพติดประเภทแอมเฟตามีน (ASSIST-ATS) และ 4) โปรแกรมการนำเสนอตัวแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการเลิกเสพยา วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา สถิติ Chi-Square test Fisher’s exact test Independent t-test และสถิติ Mann-Whitney U-test

ผลการวิจัย: โปรแกรมประกอบด้วย 4 ขั้นตอน 6 กิจกรรม ครั้งละ 60 - 90 นาที จำนวน 3 ครั้ง ต่อสัปดาห์ ผลของโปรแกรมขั้นตอนที่ 6 พบว่า กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนความตั้งใจในการเลิกเสพยา หลังสิ้นสุดการทดลองทันที และระยะติดตาม 3 เดือน เพิ่มขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) และกลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมความเสี่ยงในการใช้สารแอมเฟตามีนในระยะติดตาม 3 เดือนลดลง เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) และลดอัตราการกลับมารักษาซ้ำในโรงพยาบาลใน 28 วัน และ 90 วัน โปรแกรมนี้ช่วยให้ผู้ป่วยติดสารแอมเฟตามีน มีความตั้งใจ และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการเลิกเสพยาได้ จึงเป็นทางเลือกหนึ่งในการบำบัดผู้ป่วยติดสาร  แอมเฟตามีน