การพัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตนเอง (HPV Self -sampling) ของอำเภอพรหมคีรี จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตนเอง (HPV Self Sampling) ของสตรีกลุ่มเสี่ยงในอำเภอพรหมคีรี จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบ่งเป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1 ศึกษาสภาพการณ์ บริบท และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการตรวจมะเร็งปากมดลูก ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตนเอง ตามกรอบแนวคิดกระบวนการดำเนินงานการวิจัยเชิงปฏิบัติการตามแนวคิดของ Kemmis & McTaggart และระยะที่ 3 การประเมินผลลัพธ์ของรูปแบบ  โดยใช้กระบวนการเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กลุ่มตัวอย่างของการศึกษาประกอบด้วย 1) ผู้รับผิดชอบผู้ให้การพยาบาล  25 คน และผู้รับผิดชอบงานมะเร็งปากมดลูก 1 คน 2) สตรีอายุ 30-60 ปี จำนวน 1,100 คน และ 3) ภาคประชาสังคม  40 คน ระยะเวลาในการดำเนินการศึกษาระหว่างเดือนกุมภาพันธ์-เมษายน 2566  เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ 1) แบบสอบถาม 2) แบบสัมภาษณ์  3) ชุดตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตนเอง เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินผลโปรแกรม ได้แก่ แบบสอบถามความพึงพอใจของสตรีกลุ่มเป้าหมาย มีค่าความเที่ยงสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค เท่ากับ 0.88 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยสถิติพรรณนา ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย: ระยะที่ 1 สาเหตุที่ทำให้ไม่มาตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกมากที่สุดคือ รู้สึกอาย รองลงมา คือ สถานที่ตรวจห่างไกล ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตนเอง ของสตรีกลุ่มเป้าหมาย ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน  ได้แก่ 1) ขั้นตอนการวางแผนนำเสนอทางเลือกใหม่ รับนโยบายประชุมจัดทำสื่อวิดีโอการสอน กำหนดสตรีกลุ่มเป้าหมาย 2) ขั้นตอนปฏิบัติการ ลงพื้นที่เชิงรุกแบบเคาะประตูบ้าน  ให้ความรู้ โน้มน้าวใจในการตรวจร่วมกับเครือข่ายสนับสนุนทางสังคม และประเมินรูปแบบ 3) ขั้นสังเกตการณ์ ใช้กระบวนการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม ให้คำปรึกษาและช่วยเหลือ และ 4) ขั้นตอนการสะท้อนผลการปฏิบัติ โดยการประชุมถอดบทเรียน  สตรีกลุ่มเป้าหมายเลือกการตรวจคัดกรองด้วยชุดตรวจมากกว่าแบบขึ้นขาหยั่ง ส่วนระยที่ 3 ประเมินผลโปรแกรมฯ พบว่า ระดับความพึงพอใจต่อการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยตนเองอยู่ในระดับมาก (Mean=4.39, S.D.= 0.65)