Factors related to the quality of life in older thai patients with end stage kidney disease (ESKD) undergoing continuous ambulatory peritoneal dialysis (CAPD)

วาสนา   กันคำ; ปภัชญา ธัญปานสิน; วราภรณ์  ศรีจันทร์พาล

ผู้แต่ง

วาสนา กันคำ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พะเยา คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
ปภัชญา ธัญปานสิน วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พะเยา คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
วราภรณ์ ศรีจันทร์พาล วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พะเยา คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก

คำสำคัญ:

ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย, ผู้สูงอายุ, คุณภาพชีวิต, การล้างไตทางช่องท้อง

บทคัดย่อ

โรคไตวายเรื้อรัง มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่องทั่วโลกและในประเทศไทย โดยเฉพาะในกลุ่มวัยผู้สูงอายุ การรักษาด้วยการล้างไตทางช่องท้องในผู้สูงอายุอาจจะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตอย่างชัดเจน การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงปริมาณเพื่อศึกษาระดับคุณภาพชีวิตและปัจจัยที่สัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ล้างไตทางช่องท้อง คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง คือผู้สูงอายุ ที่เข้ารับการรักษาที่คลินิกฟอกไตทั้ง 6 แห่ง ในจังหวัดพะเยา ระหว่างเดือน ธันวาคม 2561-มีนาคม 2562 จำนวน 101 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถามประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล และแบบวัดคุณภาพชีวิตในโรคไต (KDQOL-36) วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติวิเคราะห์ความสัมพันธ์แบบสเปียร์แมน และสถิติไคสแควร์ ผลการศึกษา พบว่า ระดับของคุณภาพชีวิตของผู้สูงโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ล้างไตทางช่องท้องโดยภาพรวมอยู่ในระดับต่ำ ( $gif.latex?x^{2}$ =48.23, SD=14.57) ร้อยละ 58.40 อายุ (r=-0.25) และระยะเวลาที่รับการรักษาด้วยการล้างไตทางช่องท้อง (r=-0.24) มีความสัมพันธ์ทางลบกับคุณภาพชีวิตทางด้านกายภาพ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.01) ขณะที่การติดเชื้อในช่องท้อง มีความสัมพันธ์ทางลบกับคุณภาพชีวิตด้านผลกระทบโรคไตต่อชีวิตประจำวัน (r=-0.21) และภาวะความเป็นภาระจากโรคไต (r=-0.23) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) นอกจากนี้การมีโรคร่วม (=14.33) มีความสัมพันธ์กับระดับคุณภาพชีวิตด้านภาวะความเป็นภาระจากโรคไต อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ดังนั้นควรให้ความสำคัญกับการดูแลผู้สูงอายุที่ล้างไตทางช่องที่มีอายุมาก มีระยะเวลาการล้างไตทางช่องท้องเป็นระยะเวลานาน มีการติดเชื้อในช่องท้อง และการมีโรคร่วม และส่งเสริมคุณภาพชีวิตทางด้านกายภาพ ด้านผลกระทบโรคไตต่อชีวิตประจำวัน และด้านภาวะความเป็นภาระของโรคไต อย่างจริงจังและต่อเนื่องเพิ่มมากขึ้น

เอกสารอ้างอิง

ดาราวรรณ รองเมือง และ อินทิรา สุขรุ่งเรือง. (2564). การพยาบาลเพื่อส่งเสริมสุขภาพและคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่ล้างไตทางช่องท้องแบบต่อเนื่อง. วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 15(2),161-172.

บุญใจ ศรีสถิตย์นรากูร. (2553). ระเบียบวิธีการวิจัยทางพยาบาลศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ปราณี ทองคำ. (2563). การพยาบาลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตด้วยการล้างไตทางช่องท้องแบบต่อเนื่อง (พ.ศ.2562) กรณีศึกษา 2 ราย. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 13(2), 477-484.

วิโรจน์ ตันติโกสุม. (2563). การติดเชื้อในช่องท้อง: ปัญหาการล้างไตทางช่องท้อง. สืบค้นเมื่อ 26 มีนาคม 2566, จาก https://www.chewa.co.th/?p=3355

ศูนย์ล้างไตทางช่องท้องจังหวัดพะเยา. (2561). ข้อมูลผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย. รายงานประจำปี คลินิกล้างไตทางช่องท้องโรงพยาบาลพะเยา. พะเยา: โรงพยาบาลพยาบาล.

ศูนย์ล้างไตทางช่องท้องจังหวัดพะเยา. (2565). ข้อมูลผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย. รายงานประจำปี คลินิกล้างไตทางช่องท้องโรงพยาบาลพะเยา. พะเยา: โรงพยาบาลพยาบาล.

สมพร ชินโนรส และ ชุติมา ดีปัญญา (2563). คุณภาพชีวิตและปัจจัยที่มีผลในผู้ป่วยที่ได้รับการล้างไต: การศึกษาเปรียบเทียบ. วารสารสุขภาพกับการจัดการสุขภาพ, 6(2), 40-54.

สุพัฒน์ อาสนะ วรรณนภา สระทองหน และ เสาวลักษณ์ ศรีดาเกษ (2562). คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคไตวายระยะสุดท้ายที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมและการล้างไตผ่านทางช่องท้องอย่างต่อเนื่องเขตสุขภาพที่ 8 ประเทศไทย. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 12 (1), 141-149

สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. (2563). ข้อมูลการบำบัดทดแทนไตในประเทศไทย พ.ศ.2563 [รายงานประจำปี] จาก https://www.nephrothai.org/wp-content/uploads/2022/06/Final-TRT-report-2020.pdf

อุทุมพร ขำคม, นันทิยา วัฒายุ, และดวงใจ รัตนธัญญา. (2015). ปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยไตวายเรื้องรังที่ได้รับการล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเองแบบต่อเนื่อง. วารสารพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 27 (2), 60-70.

Brown, E. A., Bargman, J. M., & Li, P. K. (2015). Managing older patients on peritoneal dialysis. Peritoneal Dialysis International, 35(6), 609-611.

Cheng, C. H., Shu, K. H., Chuang, Y. W., Huang, S. T., Chou, M. C., & Chang, H. R. (2013). Clinical outcome of elderly peritoneal dialysis patients with assisted care in a single medical centre: a 25 year experience. Nephrology, 18(6), 468-473.

Genestier, S., Meyer, N., Chantrel, F., Alenabi, F., Brignon, P., Maaz, M., . . . Faller, B. (2010). Prognostic survival factors in elderly renal failure patients treated with peritoneal dialysis: a nine-year retrospective study. Peritoneal Dialysis International, 30(2), 218-226. doi:10.3747/pdi.2009.00043

Griva, K., Goh, C. S. Y., Kang, A., Yu, Z., Chan, M. C., Wu, S. Y., . . . Foo, M. W. Y. (2015). Quality of life and emotional distress in patients and burden in caregivers: a comparison between assisted peritoneal dialysis and self-care peritoneal dialysis. Quality of Life Research, 25(2), 373–384. doi:10.1007/s11136-015-1074-8

Griva, K., Yu, Z., Chan, S. W., Krisnasamy, T., Yamin, R. B. A., Zakaria, F. B., . . . Foo, M. W. Y. (2014). Age is not a contraindication to home-based dialysis - Quality-of-Life outcomes favour older patients on peritoneal dialysis regimes relative to younger patients. Journal of Advanced Nursing, 70(8), 1902–1914. doi:10.1111/jan.12355

Hsieh, C. Y., Fang, J. T., Yang, C. W., Lai, P. C., Hu, S. A., Chen, Y. M., … Hung, C. C. (2010). The impact of type of assistance on characteristics of peritonitis in elderly peritoneal dialysis patients. International Journal of Urology Nephrology, 42(4), 1117-1124. doi:10.1007/s11255-010-9838-0

Kanjanabuch, T., Chancharoenthana, W., Katavetin, P., Sritippayawan, S., Praditpornsilpa, K., Ariyapitipan, S., . . . Lumlertgul, D. (2011). The incidence of peritoneal dialysis-related infection in Thailand: a nationwide survey. Journal of the Medical Association of Thailand, 94 (Suppl 4), 7-12.

Kim, H., An, J. N., Kim, Y. S., Kim, M., Kim, H., Kim, Y., . . . Investigators, C. F. E. (2015). Elderly peritoneal dialysis compared with elderly hemodialysis patients and younger peritoneal dialysis patients: competing risk analysis of a Korean prospective cohort study. PLOS ONE, 10(6), e0131393. doi: 10.1371/journal.pone.0131393

Lai, S., Amabile, M., & Bargagli, M. (2018). Study Group on Geriatric Nephrology of the Italian Society of Nephrology (SIN) Peritoneal dialysis in older adults: evaluation of clinical, nutritional, metabolic outcomes, and quality of life. Medicine, 97, e11953.

Li, P. K., & Kwong, V. W. (2017). Current challenges and opportunities in PD. Seminars in nephrology, 37(1), 2–9. doi: 10.1016/j.semnephrol.2016.10.002.

Lim, W. H., Dogra, G. K., McDonald, S. P., Brown, F. G., & Johnson, D. W. (2011). Compared with younger peritoneal dialysis patients, elderly patients have similar peritonitis-free survival and lower risk of technique failure, but higher risk of peritonitis-related mortality. Peritoneal Dialysis International, 31(6), 663-671.

Lo, SH., & Tong, BC. (2016). Quality of life before and after commencing peritoneal dialysis in Hong Kong elderly. Asian Journal of Gerontology and Geriatrics, 11(2), 48-53.

Martínez, H. L., Restrepo, C. A., & Arango, F. (2015). Calidad de vida y estado funcional de ancianos con enfermedad renal crónica estadio 5 en terapia dialítica. Acta médica colombiana, 40(1), 13-19.

Malekmakan, L., Roozbeh, J., Zonnoor, S. L., Azadian, F., Sayadi, M., & Tadayoni, A. (2016). The comparison of quality of life among peritoneal and hemodialysis patients. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 5(4), 127-132.

Satirapoj, B., Limwannata, P., Kleebchaiyaphum, C., Prapakorn, J., Yatinan, U., Chotsriluecha, S., … Supasyndh, O. (2017). Nutritional status among peritoneal dialysis patients after oral supplement with ONCE dialyze formula. International Journal of Nephrology and Renovascular Disease, 10, 145-151. doi:10.2147/IJNRD.S138047

Segall, L., Nistor, I., Van Biesen, W., Brown, E. A., Heaf, J. G., Lindley, E., . . . Covic, A. (2017). Dialysis modality choice in elderly patients with end-stage renal disease: a narrative review of the available evidence. Nephrology Dialysis Transplantation, 32(1), 41-49.

Setyapranata, S. & Holt, S. G. (2015). The gut in older patients on peritoneal dialysis. journal of the International Society for Peritoneal Dialysis, 35(6), 650–654. doi: 10.3747/pdi.2014.00341

Song, P., Yang, D., Li, J., Zhuo, N., Fu, X., Zhang, L., . . . Liu, Y. (2022). Microbiology and outcome of peritoneal dialysis-related peritonitis in elderly patients: a retrospective study in China. Frontiers in Medicine, 9, 799110.

Taveras, A. E., Bekui, A. M., Gorban-Brennan, N., Raducu, R., & Finkelstein, F. O. (2012). Peritoneal dialysis in patients 75 years of age and older--a 22-year experience. Advances in peritoneal dialysis. Conference on Peritoneal Dialysis, 28, 84–88.

Thaweethamcharoen, T., Srimongkol, W., Noparatayaporn, P., Jariyayothin, P., Sukthinthai, N., Aiyasanon, N., … Vasuvattakul, S. (2013). Validity and Reliability of KDQOL-36 in Thai Kidney disease patient. Value in Health Regional Issues, 2(1), 98–102. https://doi.org/10.1016/j.vhri.2013.02.011

Wu, H. H. L., Poulikakos, D., Hurst, H., Lewis, D., & Chinnadurai, R. (2023). Delivering personalized, goal-directed care to older patients receiving peritoneal dialysis. Kidney Diseases, 1–13. doi: 10.1159/000531367

Zazzeroni, L., Pasquinelli, G., Nanni, E., Cremonini, V., & Rubbi, I. (2017). Comparison of quality of life in patients undergoing hemodialysis and peritoneal dialysis: a systematic review and meta-analysis. Kidney and Blood Pressure Research, 42(4), 717-727. doi:10.1159/000484115.