บทบาทผู้นำชุมชนกับการขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุอย่างยั่งยืน

วิยะดา รัตนสุวรรณ; วรัทยา กุลนิธิชัย; วิมลทิพย์ พวงเข้ม

ผู้แต่ง

วิยะดา รัตนสุวรรณ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
วรัทยา กุลนิธิชัย คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
วิมลทิพย์ พวงเข้ม คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

คำสำคัญ:

บทบาทผู้นำชุมชน, คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ, การมีส่วนร่วมทางสังคม

บทคัดย่อ

ผู้นำชุมชนเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ การส่งเสริม และสนับสนุนให้ผู้นำชุมชนแสดงบทบาทการขับเคลื่อนงานพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุอย่างจริงจังและต่อเนื่องจะทำให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างยั่งยืนได้ บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอกลไกในการขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในชุมชนอย่างยั่งยืนโดยการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการศึกษางานวิจัยร่วมกับการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง จากผลการสังเคราะห์องค์ความรู้ พบว่า กลไกสำคัญที่มีอิทธิพลต่อการขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชนคือบทบาทผู้นำชุมชน ที่สำคัญ 5 ด้าน คือ Five I’s Model ได้แก่ 1) การมีภาวะผู้นำอย่างมีอุดมการณ์ (idealized leadership) 2) การแสวงหาและชักชวนแกนนำชุมชนเข้ามาร่วมดำเนินงาน (inclusion community vocal)
3) การเสริมสร้างแรงจูงใจและแรงบันดาลใจผู้นำกลุ่มต่าง ๆ (inspiration & motivation) 4) การรวมพลังทีมนำ (influence collective leader) และ 5) การเพิ่มศักยภาพการทำงานและความยั่งยืน (increase potential and sustainable) ดังนั้นควรมีการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพของผู้นำชุมชนในการแสดงบทบาทของการเป็นผู้นำชุมชนด้านผู้สูงอายุทั้ง 5 ด้านอย่างต่อเนื่องซึ่งเป็นกลไกสำคัญต่อการขับเคลื่อนคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชนให้เป็นไปอย่างยั่งยืน

เอกสารอ้างอิง

กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2566). แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ 3 (พ.ศ. 256 -2580). กรุงเทพฯ: กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

จรัญญา วงษ์พรหม, คีรีบูน จงวุฒิเวศย์, นวลฉวี ประเสริฐสุข และนิรันดร์ จงวุฒิเวศย์. (2558). การมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร, 8(3), 41-54.

นธกรรณ กันทายอด.(2557). การพัฒนาคุณภาพผู้สูงอายุตามแนวทางการจัดการโรงเรียนผู้สูงอายุ องค์การบริหารส่วนตำบลหัวง้ม อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ภาควิชาการพัฒนาชุมชน).กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

นฤภร ไชยสุขทักษิณ, ทวีศักดิ์ พุฒสุขขี และ วันชัย ธรรมสัจการ. (2561). ผู้นำต้นแบบเพื่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุขภาวะชุมชน. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ, 19(1), 99 -113.

บัณฑิต ลักษณะภาวรรณ และ กนกอร สมปราชญ์. (2562). ภาวะผู้นำพลังร่วมที่ส่งผลต่อการปฏิบัติงานของครู สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 25. วารสารวิชาการธรรมทรรศน์,19(4), 1-13.

วิยะดา รัตนสุวรรณ และ กฤติพิชญ์ ฐิติพิชญานันท์. (2564). การพัฒนาทุนทางสังคมเพื่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ: การศึกษากรณีชุมชนจังหวัดพะเยา. วารสารการพยาบาลและการศึกษา, 14(3), 31-46.

วิยะดา รัตนสุวรรณ, วิไลพร ศรีวิชัย และ วิญญู แก้วเทพ. (2564). การพัฒนาศักยภาพของชุมชน ในการป้องกันความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุที่มีโรคความดันโลหิตสูง. วารสารวิจัยการพยาบาลและสุขภาพ, 22(2), 111-124.

ศิริพันธุ์ สาสัตย์ และเตือนใจ ภักดีพรหม. (2552). ระบบสถานบริบาลผู้สูงอายุ. วารสารประชากรศาสตร์, 25(1), 45-62.

สุปราณี จันทร์ส่ง, บุญทัน ดอกไธสง, สอาด บรรเจิดฤทธิ์ และ บุญเรือง ศรีเหรัญ. (2558). การพัฒนาทุนทาง สังคมเพื่อสร้างชุมชนเข้มแข็ง.วารสารวิจัยและพัฒนา วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 10(3), 273-282.

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพะเยา. (2566). HDC. Retrieved March 20, 2023, from http://www.pyomoph.go.th/index.php

อัมราภรณ์ ภู่ระย้า และ ขนิษฐา นันทบุตร. (2562). ศักยภาพของชุมชนในการดูแลผู้สูงอายุ. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, 37(1), 22-31.

Burns, J. M. (1978). Leadership. Retrieved December 21, 2005, from http://www.academy.umd.edu/publications/presidential_leadership/ sorenson_apsa.htm.

Cohen, D. & Prusak, L. (2001). How social capital makes organization work. Boston Ma: Harvard Business School Press.

Herzberg, F., Mausne, B., & Snyderman, B-C. (1959). The motivation to work. Retrieved February 4, 2014, from https://id.erudit.org/iderudit/1022040ar.

James, M. B., (2010). Leadership. New York: Harper Perennial Modern Classics.

Punnaraj. W., Nuntaboot, K., Leelakraiwan, C., & Prompakping, B. (2010). A community capacity enhancement model for care of the elderly. Pacifc Rim International Journal of nursing Research, 14(4), 360-371.

World Health Organization. (2022). Ageing and health. Retrieved October 1, 2022, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health.