Perceived risk of falling and fall prevention behaviors  in older persons with osteoporosis

วิไลลักษณ์ วงศ์เจริญ; นงลักษณ์ อินตา; ขวัญเนตร คงแดง

ผู้แต่ง

วิไลลักษณ์ วงศ์เจริญ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
นงลักษณ์ อินตา โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ขวัญเนตร คงแดง โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำสำคัญ:

การรับรู้ความเสี่ยงการหกล้ม, พฤติกรรมการป้องกันการหกล้ม, ผู้สูงอายุโรคกระดูกพรุน

บทคัดย่อ

ผู้สูงอายุที่มีภาวะกระดูกพรุนเกิดกระดูกหักได้ง่าย โดยมีปัจจัยเสริมที่สำคัญได้แก่ การรับรู้ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้ม พฤติกรรมการป้องกันการหกล้ม และปัจจัยส่วนบุคคล วิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการรับรู้ความเสี่ยงต่อการหกล้มพฤติกรรมการป้องกันการหกล้ม และความสัมพันธ์ระหว่าง ปัจจัยส่วนบุคคล การรับรู้ความเสี่ยงต่อการหกล้ม และพฤติกรรมการป้องกันการหกล้ม ในผู้สูงอายุโรคกระดูกพรุน กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคกระดูกพรุนที่เข้ามารับบริการตามนัดที่ห้องตรวจกระดูกและข้อ ณ โรงพยาบาลตติยภูมิแห่งหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 306 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือน สิงหาคม ถึง พฤศจิกายน 2564 เครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูลประกอบด้วย 1) แบบรวบรวมข้อมูลส่วนบุคคล 2) แบบสอบถามการรับรู้ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้มตามความรู้สึก 3) แบบสอบถามพฤติกรรมการป้องกันการหกล้ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา และวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่ศึกษาโดยใช้สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบสเปียร์แมน ผลการวิจัย พบว่า ผู้สูงอายุโรคกระดูกพรุนมีการรับรู้ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้มอยู่ในระดับสูง ( $gif.latex?\bar{x}$ =68.86±12.00) และพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มอยู่ในระดับสูงเช่นกัน ( $gif.latex?\bar{x}$ =92.52 ±10.11) โดยพบว่า การรับรู้ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้มมีความสัมพันธ์เชิงบวกในระดับต่ำกับพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r=0.31, p<0.001) และระดับการศึกษามีความสัมพันธ์กับการรับรู้ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้ม และพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r=.13, p<.05; r=.11, p<.05 ตามลำดับ) ผลการวิจัยนี้จะเป็นข้อมูลสำหรับพยาบาลในการวางแผนส่งเสริมการรับรู้ความเสี่ยงและการปฏิบัติพฤติกรรมสำหรับผู้สูงอายุ รวมทั้งส่งเสริมครอบครัวให้มีส่วนร่วมในการป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุโรคกระดูกพรุนต่อไป

เอกสารอ้างอิง

กนกวรรณ เมืองศิริ, นิภา มหารัชพงศ์, และยุวดี รอดจากภัย. (2560). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุ จังหวัดชลบุรี. วารสารมหาวิทยาลัยนเรศวร วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 25(4), 23-33.

กมลทิพย์ หลักมั่น. (2558). การรับรู้และพฤติกรรมการดูแลตนเองเพื่อป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุตำบลทาขุมเงิน อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน. (วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต). เชียงใหม่. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คุณาวุฒิ วรรณจักร และพิมลพรรณ ทวีการ วรรณจักร. (2561). การหกล้มในผู้สูงอายุที่กระดูกพรุน: สาเหตุและการป้องกันด้วยการออกกำลังกาย. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา, 13(2), 141-150.

งานเวชระเบียนและสถิติ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่. (2563). รายงานสถิติประจำปี. เชียงใหม่: โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่.

ฐิตินันท์ อนุสรณ์วงศ์ชัย. (2561). ปัจจัยเสี่ยงการเกิดกระดูกสะโพกหักในผู้ป่วยสูงอายุที่มารับการรักษาในโรงพยาบาลเลิดสิน. วารสารกรมการแพทย์. 43 (3), 56-59.

ทัศเนตร พุทธรักษา, สุพร ดนัยดุษฎีกุล, อรพรรณ โตสิงห์, และอาศิส อุนนะนันทน. (2021). ปัจจัยทำนายความสามารถในการทำหน้าที่ของร่างกายในผู้ป่วยกระดูกหักจากภาวะกระดูกพรุน. วารสารพยาบาลศาสตร์, 39(3), 60-73.

นัทชา เขตเจริญ. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา, 5(2), 155-165.

นิภาพร เอื้อวัณณะโชติมา. (2559). ปัจจัยสังคมกําหนดสุขภาพและการสร้างเสริมสุขภาพของประชากร. วารสารวิชา การสาธารณสุข, 25(1), 148-156.

บรรจง พลไชย และ ณัติยา พรหมสาขา ณ สกลนคร. (2561). สื่อสำหรับเผยแพร่สารสนเทศสุขภาพ. วารสารมหาวิทยาลัยนครพนม, ฉบับพิเศษ (การประชุมวิชาการครบรอบ 25 ปี), 269-275.

ปริศนา รถสีดา. (2561). การป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน: บทบาทพยาบาลกับการดูแลสุขภาพที่บ้าน. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย, 11(2), 15-25.

พวงประภา ศิริประภา. (2553). ความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้ปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้ม และพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชน จังหวัดยะลา. (วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตร์มหาบัณฑิต). สงขลา. มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.

ภาณี เดชาสถิตย์, ศรีเทียน ตรีศิริรัตน์, และ เจียมจิต แสงสุวรรณ. (2556). การรับรู้สมรรถนะตนเองในการป้องกันโรคกระดูกพรุนของผู้สูงอายุในชุมชน. การประชุมวิชาการเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา. มหาวิทยาลัยขอนแก่น: ขอนแก่น, 985-994.

รุจาธร อินทรตุล, วันชัย เลิศวัฒนวิลาศ, เบญญาภา พรมพุก, อภิชาต กาศโอสถ, และวิไลลักษณ์ วงศ์เจริญ. (2563). ปัจจัยทำนายการจัดการตนเองในผู้ป่วยที่ปวดหลังเรื้อรัง. พยาบาลสาร, 47(4), 484-496.

วัชรินทร์ วงษาหล้า และ มโนไท วงษาหล้า. (2563). การเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก :แนวปฏิบัติเพื่อป้องกันและลดความเสี่ยงการเกิดโรคกระดูกพรุน. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 14(35), 410-424.

วิรชัช สนั่นศิลป์, (2555). สถานการณ์โรคกระดูกพรุนปี 2555: หักครั้งเดียวก็เกินพอ. สืบค้นเมื่อ 23 มกราคม 2565, จาก https://www.bangkokhealth.com/articles/สถานการณ์โรคกระดูกพรุน/

สัตยา โรจนเสถียร. (2560). เอกสารประกอบการบรรยาย Metabolic Bone Disease and Geriatric Fracture. สืบค้นเมื่อ 24 มีนาคม 2563, จาก www.rcost.registration-master.com/images/2019/0511_01_ MBOG/summary%20MBOG%20Resident%204%20Tutoring.pdf

อัจฉรา จะนันท์, นฤมล ศราธพันธุ์, และ อภิญญา หิรัญวงษ์. (2559).ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการบริโภคเสื้อผ้าสำเร็จรูปของผู้สูงอายุสตรี ในกรุงเทพมหานคร. Kasetsart Journal of Social Sciences, 37, 178-187.

อัจฉรา สาระพันธ์, ณัฐกฤตา ศิริโสภณ, ประเสริฐศักดิ์ กายนาคา, สมบัติ อ่อนศิร, บุญเลิศ อุทยานิกสุพัฒน์, ธีรเวช เจริญชัย, และณัฐพงศ์ สุโกมล. (2560). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุ. วารสารพยาบาลทหารบก, 18 (พิเศษ), 215-222.

อุบลทิพย์ ไชยแสง, นิวัติ ไชยแสง, นูวัยดา เจะหะ, และ นัสริน อาลีดีมัน, (2564). การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้ความสามารถของตนเองกับพฤติกรรมการป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุและแนวทางในการป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุเทศบาลนครยะลา จังหวัดยะลา. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้. 8(1), 293-307.

อุบลวรรณา ภวกานันท์, เผื่อน กิตฺติโสภโณ, วิวัฒน์ หามนตรี, และ เดชา กัปโก. (2019). บทบาทของ“วัด ” ในการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุ ดำเนินชีวิตแบบอิสระและสามารถ ที่จะให้คุณค่ากับครอบครัวและสังคม. Veridian E-Journal, Silpakorn University, 12(2), 1224-1238.

Akkawi, I., & Zmerly, H. (2018). Osteoporosis: current concepts. Joint, 6(2), 122-127. doi: 10.1055/s-0038-1660790

Blalock, S. J., Gildner, P. L., Jones, J. L., Bowling, J. M., & Casteel, C. H. (2016). Relationship Between Perceived Risk of Falling and Adoption of Precautions to Reduce Fall Risk. Journal of the American Geriatrics Society, 64(6), 1313–1317. doi: 10.1111/jgs.14136

Child, S., Goodwin, V., Garside, R., Jones-Hughes, T., Boddy, K., & Stein, K. (2012). Factors influencing the implementation of fall-prevention programmes: a systematic review and synthesis of qualitative studies. Implementation Science: IS, 7, 91. doi: 10.1186/1748-5908-7-91

Ebeling, P.R. (2013). Osteoporosis in men. Current Opinion in Rheumatology, 25(4), 542-552. doi: 10.1097/bor.0b013e328362164d

Francis-Coad, J., Watts, T., Etherton-Beer, C., Panes, G., Griffiths, H., Anderson, M., . . . Hill, A. (2019). Evaluation of older people's knowledge, awareness, motivation, and perceptions about falls and falls prevention in residential aged care homes: A tale of two cities. Ageing and Society, 39(11), 2541-2559. doi:10.1017/S0144686X18000697

Hershkovitz, A., Brown, R., Burstin, A., & Shai, B.S. (2015). Measuring rehabilitation outcome in post-acute hip fractured patients. Disability and Rehabilitation, 30(2), 158-164.

Høst, D., Hendriksen, C., & Borup, I. (2011). Older people's perception of and coping with falling, and their motivation for fall-prevention programmes. Scandinavian Journal of Public Health, 39(7), 742–748.

International Osteoporosis Foundation. (2015). International fracture liaison service tool kit 2015. Retrieved June 6, 2021, from http://capyurethefracture.org/sites/deful/files/2014-IOF-CTF-FLS_tol_kit.pdf.

Jang, H. J., & Ahn, S. (2014). A predictive model of fall prevention behaviors in postmenopausal women. Journal of Korean Academy of Nursing, 44(5), 525–533.

Jang, I., Park, S., & Kim, P.Y.S. (2019). The effects of fall health belief and knowledge of fall on the prevention of fall in the elderly: mediating and Moderating effects of fall fear. Journal of Muscle and Joint Health, 26(2), 63.

Kim, Y.H. (2013). Relations among fall efficacy, perception of fall risk and fall prevention behavior in the frail elderly at home. Journal of the Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 14(7), 3383-3389.

Kiyoshi-Teo, H., Northrup-Snyder, K., Cohen, D. J., Dieckmann, N., Stoyles, S., Winters-Stone, K., & Eckstrom, E. (2019). Older hospital inpatients' fall risk factors, perceptions, and daily activities to prevent falling. Geriatric Nursing, 40(3), 290–295.

Krejcie, R., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activates. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.

Kung, A.W., Fan, T., Xu, L., Xia, W.B., Park, I.H., Kim, H.S., … Sen, S. (2013). Factors influencing diagnosis and treatment of osteoporosis after a fragility fracture among postmenopausal women in Asian countries: a retrospective study. BMC Women’s Health, 13(7), 1-7.

Limpawattana, P., Sutra, S., Thavompitak, Y., Chindaprasirt, J., & Mairieng, P. (2012). Geriatric hospitalizations due to fall –related injuries. Journal of the Medical Association of Thailand, 95(7), 235-239

Lyritis, G.P., & Rizou, S. (2016). A revision in the definition of osteoporosis. Journal of Frailty Sarcopenia and Falls, 1(1), 1-3.

Nam, L.E., Jung, C.E., Jung, J.M., & Ju, H.H. (2015). The mediating effect of fall risk perception on the relationship between fracture risk and fall prevention behaviors in women with osteoporosis. Journal of Muscle and Joint Health, 22 (2), 130-137.

Moura, L.A. Araújo, J.N.M., Fernandes, A.P.N.L., Araújo, M.G., Silva, A.B., Olímpio, J.A., Souza, A.M.L., & Vitor, A.F. (2016). Fall prevention behavior among hospitalized elderly patients. International Archives of Medicine section: Global Health & Health Policy, 9(57), 1-9.

Phiboonleetrakul, Y., Aree-Ue, S. & Kittipimpanon, K. (2020). Relationships between Osteoporosis Knowledge, Risk of falls and fall prevention behavior in older Thai females at risk of osteoporosis. Thai Journal of Public Health, 50(3), 391-406.

Robinson, L., Newton, J. L., Jones, D., & Dawson, P. (2014). Self-management and adherence with exercise-based falls prevention programmes: a qualitative study to explore the views and experiences of older people and physiotherapists. Disability and Rehabilitation, 36(5), 379–386.

Roseen, E. J., LaValley, M.P., Li, S., Saper, R.B., Felson, D.T., & Fredman, L. (2019). Association of back pain with all-cause and cause-specific mortality among older women: a cohort study. Journal of General Internal Medicine, 34(1), 90-97.

Tran, T., Bliuc, D., Hansen, L., Abrahamsen, B., Van den Bergh, J., Eisman, J.A.,.…,& Center, J.R. (2018). Persistence of excess mortality following individual non hip fracture: a relative survival analysis. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 103(9), 3205-3214. doi: 10.1210/jc.2017-02656

Twibell, R. S., Siela, D., Sproat, T., & Coers, G. (2015). Perceptions related to falls and fall prevention among hospitalized adults. American Association of Critical-Care Nurses, 24(5), e78–e85 https://doi.org/10.4037/ajcc2015375

Wajannavisit, W., Woratanarat, P., Sawatriawkul, S., Lertbusayanukul, C., & Ongphiphadhanakul, B. (2015). Cost-utility analysis of osteoporotic hip fractures in Thais. Journal of the Medical Association of Thailand, 98 (8), S65-S69.

Weaver, C. M., Gordon, C. M., Janz, K. F., Kalkwarf, H. J., Lappe, J. M., Lewis, R., O'Karma, M., Wallace, T. C., & Zemel, B. S. (2016). The national osteoporosis foundation’s position statement on peak bone mass development and lifestyle factor: a systematic review and implementation recommendations. Osteoporosis International; 27(4), 1281-1386.