การพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวแบบมีส่วนร่วม จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) วัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนารูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวด้วยการมีส่วนร่วม และขยายผลรูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวด้วยการมีส่วนร่วมไปใช้ในพื้นที่ทุกอำเภอ จังหวัดพะเยา คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ประกอบด้วยผู้จัดการระบบการดูแลระยะยาวด้านสาธารณสุขจำนวน 39 คน ผู้ช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุติดบ้านติดเตียง จำนวน 235 คน และ ผู้รับผิดชอบกองทุนดูแลผู้สูงอายุระยะยาวในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 39 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา และ สังเคราะห์กระบวนการพัฒนารูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวด้วยการมีส่วนร่วม โดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา การวิจัยมีการดำเนินงาน 3 ระยะ คือระยะแรก การออกแบบระบบบริการในพื้นที่ต้นแบบอำเภอละ 1 ตำบล จากนั้นระยะที่ 2 ติดตามประเมินผล และปรับปรุงผลจากการศึกษาในระยะแรกเพื่อหากลยุทธ์ให้เหมาะสมกับบริบทพื้นที่ และในระยะที่ 3 เป็นการนำรูปแบบที่พัฒนาไปขยายผลในพื้นที่แต่ละอำเภอให้ครอบคลุมทุกตำบล ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการดูแลระยะยาวแบบมีส่วนร่วม ประกอบด้วย 6 แนวคิดหลัก คือ (1) การทำงานเป็นทีมภายใต้การดำเนินงานภายใต้คณะทำงานพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) (2) การให้ความสำคัญกับกลุ่มเป้าหมาย (3) การมีส่วนร่วมของชุมชนและภาคีเครือข่าย (4) การชื่นชมและให้คุณค่า (5) การแบ่งปันทรัพยากรและการพัฒนาทรัพยากรบุคคล และ (6) การดูแลผู้ป่วยและประชาชนที่เหมาะสมกับบริบทและความจำเป็น นอกจากนั้นได้พัฒนารูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวโดยเพิ่มเติมครอบคลุม 5 มิติ ประกอบด้วย มิติด้านสุขภาพ มิติด้านเศรษฐกิจ มิติด้านสภาพแวดล้อมความเป็นอยู่ มิติด้านการศึกษา และมิติการเข้าถึงแหล่งบริการของรัฐ ผลการศึกษาเสนอแนะว่า 6 แนวคิดหลักดังกล่าว เป็นแนวทางและกลวิธีที่สำคัญสำหรับบุคลากรทางสุขภาพ ที่จะนำไปใช้ในการพัฒนารูปแบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวด้วยการมีส่วนร่วม อันนำไปสู่คุณภาพบริการและคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุต่อไปด้วยการมีส่วนร่วม อันนำไปสู่คุณภาพบริการและคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุต่อไป