บทบาทพยาบาลชุมชนในการบริการสุขภาพในสถานการณ์ภัยพิบัติ
คำสำคัญ:
พยาบาลชุมชน, การบริการสุขภาพ, ภัยพิบัติบทคัดย่อ
ประเทศไทยประสบภัยพิบัติมีความถี่มากขึ้นและมีแนวโน้มรุนแรงขึ้น ส่งผลกระทบต่อบุคคล ครอบครัว ชุมชน และประเทศชาติ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทพยาบาลชุมชนในการบริการสุขภาพในสถานการณ์ภัยพิบัติ โดยใช้วิธีการศึกษาด้วยการวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนาแบบวิพากษ์ เก็บข้อมูลโดยการสังเกต สัมภาษณ์เชิงลึก การศึกษาข้อมูลเอกสาร และสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา โดยเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจง จำนวน 127 คน ได้แก่ 1) เจ้าหน้าที่องค์กรปกครองส่วน 2) องค์กรท้องที่ 3) เจ้าหน้าที่หน่วยบริการสุขภาพในพื้นที่ 4) ภาคประชาชน และ 5) กลุ่มผู้สูงอายุและผู้ดูแลผู้สูงอายุในครอบครัว ผลการวิจัย พบว่า พยาบาลชุมชนมีบทบาทในการบริการสุขภาพในสถานการณ์ภัยพิบัติ แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่ 1) บทบาทในระยะการป้องกันและเตรียมความพร้อมรับมือภัยพิบัติ 2) บทบาทในระยะกู้ชีพกู้ภัย และ 3) บทบาทในระยะหลังเกิดภัยและฟื้นฟู ข้อเสนอแนะจากผลการวิจัยนี้คือ พยาบาลชุมชนควรจะ 1) ให้ความสำคัญกับการเตรียมความพร้อมในระยะก่อนเกิดภัย และวางแผนในการบริการสุขภาพที่ครอบคลุมทั้ง 3 ระยะ 2) จัดทำข้อมูลและนำข้อมูลมาใช้ในการจัดทำแผนจัดการภัยพิบัติ 3) ผลักดันให้ทุนทางสังคมและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมในการบริการสุขภาพ และ 4) พัฒนาศักยภาพพยาบาลชุมชนให้เป็นผู้จัดการภัยพิบัติในระดับตำบล
เอกสารอ้างอิง
กฤวิสรา ธนเพิ่มพร และเต็มดวง บุญเปี่ยมศักดิ์. (2561). การจัดการด้านสุขภาพในศูนย์พักพิงชั่วคราวในชุมชน: บทบาทพยาบาลสาธารณภัย. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย, 11(1), 14-26.
กำไลรัตน์ เย็นสุจิตร. (2559). การพัฒนาสมรรถนะพยาบาลสาธารณภัยในนักศึกษาพยาบาล. วารสารการพยาบาล การสาธารณสุขและการศึกษา, 17(1), 2-13.
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข. (2562). การสาธารณสุขไทย 2559-2560. กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนจำกัด สงจันทร์การพิมพ์.
ขนิษฐา นันทบุตร. (2553). ระบบสุขภาพชุมชน กระบวนการทำงานร่วมกันของ 3 ระบบใหญ่ในชุมชน. นนทบุรี: เดอะกราฟิโก ซิสเต็มส์.
ขนิษฐา นันทบุตร. (2561). การวิจัยชุมชนด้วยวิธีวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนาแบบเร่งด่วน. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน (สำนัก 3).
ขนิษฐา รัตนกัลยา. (2560). การเตรียมพร้อมพยาบาลเพื่อรับมือภัยพิบัติ. เชียงรายวารสาร, 9(2), 147-156.
คนึงนิจ จันทรทิน. (2560). บทบาทพยาบาลสาธารณภัยในการช่วยเหลือด้านจิตสังคมของผู้ประสบภัย. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย, 10(1), 35-43.
เครือข่ายร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นน่าอยู่. (2556). 7+1 นโยบายสาธารณะ ร่วมสร้างประเทศไทยให้น่าอยู่ 88 ข้อเสนอ (ปฏิบัติการ). สืบค้นเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2563, จาก https://www.dol.thaihealth.or.th/Media/Index/f9c934b6-47f9-e711-80de-00155d84fa40?isSuccess=False
ดาราวรรณ รองเมือง, อติญาณ์ ศรเกษตริน, ประไพพิศ สิงหเสม และทักษิกา ชัชวรัตน์. (2560). บทบาทพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในสถานการณ์ภัยพิบัติน้ำท่วม. วารสารการพยาบาลการสาธารณสุขและการศึกษา, 18(3), 3-14.
พูลสุข ศิริพูล และ สุพัฒนา ศักดิษฐานนท์. (2555). การพยาบาลภาวะพิบัติภัย: สมรรถนะที่จำเป็นสำหรับพยาบาลไทย.วารสารสภาการพยาบาล, 27 (ฉบับพิเศษ), 18-30.
พูลสุข ศิริพูล, สุพัฒนา ศักดิษฐานนท์, วิลาวัลย์ ชมนิรัตน์, และนิลุบล รุจิระประเสริฐ. (2555). ข้อเสนอเชิงนโยบายการพัฒนาสมรรถนพยาบาลด้านการพยาบาลภาวะพิบัติภัย. คณะกรรมการดำเนินงานแผนงานพัฒนาเครือข่ายพยาบาลศาสตร์เพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ (พย.สสส.) ระยะที่ 2. ขอนแก่น: คลังนานา.
วรรณเพ็ญ อินทร์แก้ว และ สมจินดา ชมพูนุช. (2557). การพยาบาลสาธารณภัย. กรุงเทพฯ: บียอนด์พับลิสซิ่ง.
ศิรินันต์ สุวรรณโมลี. (2552). การศึกษาแนวทางการพัฒนาการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยชุมชนเป็นฐานจากภาคประชาสังคม: กรณีศึกษาชุมชนบ้านน้ำเค็ม ตำบลบางม่วง อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการทรัพยากรชีวภาพ คณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี). กรุงเทพฯ. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี,
เสาวลักษณ์ โกศลกิตติอัมพร, ธีรภัทร์ ลอยวิรัตน์, ปรียานุช วัฒนกูล และอาภรณ์ จวนสาง. (2563). แนวทางการบริหารจัดการภัยพิบัติ: จากภาครัฐสู่ชุมชน. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร., 8(1), 348-360.
สุนันทา ลักษ์ธิติกาล, และอุไร หัถกิจ. (2550). การดูแลแผลผู้ประสบธรณีพิบัติภัยของพยาบาลในโรงพยาบาลของจังหวัดพังงา. สงขลานครินทร์เวชสาร, 25(5), 389-400.
สุพรรณนา ครองแถว และ นพวรรณ เปียซื่อ. (2558). แนวคิดและบทบาทในการเตรียมพร้อมรับภัยพิบัติ. รามาธิบดี พยาบาลสาร, 21(2), 141-157.
Banks, L. (2013). Caring for elderly adults during disasters improving health outcomes and recovery. Southern Medical Journal, 106(1), 94-98.
Conlon, L., & Wiechula, R. (2011). Preparing nurses for future disasters-the Sichuan experience. Emergency Nursing Journal, 14(4), 246-250.
Cosgrave, J. (2014). Responding to flood disasters: learning from previous relief and recovery operations. Retrieved February 4, 2021, from file:///C:/ Users/ Admin/ Downloads/alnap-lessons-flood-cosgrave.pdf
Economic and Social Commission for Asia and the Pacific & United Nations Office for Disaster Risk Reduction. (2012). Reducing vulnerability and exposure to disasters: The asia-pacific disaster report 2012. Bangkok: UNESCAP/UNISDR.
International Council of Nurse. (2011). ICN framework of disaster nursing competencies. Geneva, Switzerland: World Health Organization and International Council of Nurses.
International Federation of Red Cross & Red Crescent Societies. (2016). World disasters report resilience: saving lives today, investing for tomorrow. Geneva, Switzerland: International Federation of Red Cross & Red Crescent Societies.
Lincon, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park: Sage Publications.
Streubert, H. J., & Carpenter, D. R. (2011). Qualitative research in nursing: advancing the humanistic imperative. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.
World Health Organization and International Council of Nurses. (2009). ICN framework of disaster nursing competencies. Geneva: Switzerland.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2021 วารสารวิจัยการพยาบาลและสุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
