ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการแสดงบทบาทมารดาของวัยรุ่น

Abstract

การที่มารดาวัยรุ่นหลังคลอดจะแสดงบทบาทมารดาได้อย่างเหมาะสมนั้นจะต้องอาศัยปัจจัยต่างๆ  การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการแสดงบทบาทการเป็นมารดาวัยรุ่น และศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการแสดงบทบาทมารดาของวัยรุ่น  กลุ่มตัวอย่างคือ มารดาวัยรุ่นหลังคลอด ได้รับการจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลพะเยา ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2562  จำนวน 20 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย ชุดที่ 1 ข้อมูลทั่วไปแบ่งเป็น 3 ส่วน  คือ ส่วนที่ 1  ข้อมูลส่วนบุคคล   ส่วนที่ 2 ประวัติการคลอด  และการเลี้ยงดูบุตร และส่วนที่ 3ข้อมูลของบุตร ชุดที่ 2  การสนับสนุนทางสังคมจำนวน คือ การสนับสนุนจากครอบครัว และ การสนับสนุนจากสังคม ชุดที่ 3 การปรับตัวด้านบทบาทหน้าที่ของมารดาในระยะหลังคลอด  คือ การมีสัมพันธภาพกับบุตร และ การปฏิบัติกิจกรรมการดูแลบุตร ชุดที่ 4 แบบวัดความเครียด กรมสุขภาพจิต (SPST - 20) ตรวจสอบความเที่ยงตรงของเนื้อหา (Content Validity) โดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ท่าน  ได้ค่า IOC ตั้งแต่ 0.67-1.00  และหาความเชื่อมั่น (Reliability) ได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาคของเครื่องมือชุดที่ 2 ชุดที่ 3 และ ชุดที่ 4   เท่ากับ 0.84, และ 0.87 และ 0.90ตามลำดับการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ ใช้ความถี่ และร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Pearson Product Moment Correlation และ Chi- Square  ผลการวิจัย พบว่า ผลการปรับตัวด้านบทบาทหน้าที่ของมารดาในระยะหลังคลอดภาพรวม พบว่า มารดาวัยรุ่นสามารถแสดงบทบาทของมารดาได้ดีมาก (  = 4.73, S.D. = .10) เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน  ประกอบด้วย  การมีสัมพันธภาพกับบุตร การปฏิบัติกิจกรรมการดูแลบุตร  พบว่า โดยรวมภาพอยู่ในระดับดีมาก (  = 4.80, S.D. = .30) และ (  = 4.66, S.D. = .31) ผลการสนับสนุนทางสังคม พบว่า ภาพรวมอยู่ในระดับมาก ( = 3.55, S.D. = .40)  เมื่อวิเคราะห์ในรายด้าน พบว่า การสนับสนุนจากครอบครัวและการสนับสนุนจากสังคม โดยรวมอยู่ในระดับมาก ( = 3.38, S.D. = .52) และ ( = 3.26, S.D. = .34) ส่วนผลการวัดความเครียดของกลุ่มตัวอย่าง พบว่า ภาพรวมอยู่ระดับปานกลาง  ร้อยละ 75  ในระดับเล็กน้อย และเครียดรุนแรงร้อยละ 10 ส่วนผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างการสนับสนุนทางสังคม ภาวะเครียดกับการแสดงบทบาทมารดาของวัยรุ่น  พบว่ามีความสัมพันธ์ไปในทางบวก (r = 0.549) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value= 0.012)  ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าการสนับสนุนทางสังคมเป็นตัวช่วยที่สำคัญในการสนับสนุนให้มารดาวัยรุ่นสามารถประสบความสำเร็จในการแสดงบทบาทของมารดา

Factors related to maternal role of teenagers

Teenage mothers who were able to play the maternal role appropriately after postpartum would rely on many factors. This research aimed to explore the maternal role of teenage mothers and factors related to their maternal role. Participants were twenty of postpartum teenage mothers who had been discharged from Phayao Hospital. The research questionnaires consisted of 4 sessions: 1) Demographic data: personal information, giving birth history and childcare information, 2) Social support from family and society, 3) the adaptation of maternal role during the postpartum period: relationship with their child and childcare activities, and 4) Stress test using SPST-20 of Department of Mental Health. It were approved by three experts ( IOC = 0.67-1.00) and its reliability was 0.84, 0.87, and 0.90 respectively. Data was analyzed by using frequency and percentage, mean and standard deviation, Pearson Product Moment Correlation, and Chi- Square. Research findings revealed that  the overall score of the adaptation of maternal role during the postpartum period was at very high level (  = 4.73, SD = 0.10), the overall score of the relationship with the child and childcare activities were at very high level (  = 4.80, SD = .30 and (  = 4.66, SD = .31 respectively). Also, the overall score of social support was at high level (  = 3.55, SD = .40). Considering each aspect of social support had found that the family support and social support were at the high level (  = 3.38, SD = .52and   = 3.26, SD = .34 respectively). Over 75 percent of participants had stress at medium level and 10 percent of them had stress at severe level, and the result of the relationship analysis of social support and stress of adolescents’ maternal role was found a positive correlation (r = 0.549) significantly (p-value = 0.012). The results had showed that the social support was a great help in encouraging adolescent mothers to be successful in maternal role.