ปอดอักเสบจากการสำลัก : เหตุการณ์ที่หลีกเลี่ยงได้ใน ICU

บทคัดย่อ

ปอดอักเสบ (pneumonia) เกิดจากที่มีการอักเสบของเนื้อปอด หลอดลมฝอย (terminal และ respiratory bronchioles) ถุงลม (alveoli) และเนื้อเยื่อโดยรอบ (interstitium) อาจเกิดแค่เนื้อปอดบางส่วน หรือกระจายทั่วปอด พบมาก ผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป โดยในปี พ.ศ. 2565 กองระบาดวิทยา รายงานพบผู้ป่วยโรคปอดอักเสบประมาณ 191,814 ราย1 พบมาก ในผู้สูงอายุ ผู้ป่วยทุพพลภาพที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเอง ซึ่งมีโอกาสที่จะเกิดโรคแทรกซ้อนจากปอดอักเสบสูงมากกว่ากลุ่มอื่น กล้ามเนื้ออ่อนแรงทำห้ไม่มีแรงพอที่จะไอขับเสมหะหรือสารคัดหลั่งออกได้เอง
การสำลักเกิดจากการกลืนที่ผิดปกติ (impaired swallowing) ซึ่งจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะปอดอักเสบสูงถึง 11.9 เท่า² ปอดอักเสบจากการสำลัก (aspiration pneumonia) เป็นปอดอักเสบที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ผู้ป่วยติดเตียงที่ต้องใส่สาย อาหาร ผู้เข้ารับการผ่าตัดที่เพิ่งตื่นจากการระงับความรู้สึก มีระดับความรู้สึกลดลง ความสามารถการควบคุมการกลืนน้อยลง ทำให้สำลักและเกิดภาวะปอดอักเสบจากการตามมาได้ 4 การสำลักลักษณะที่เห็นได้ชัดเจน คือ มีอาการไอขณะรับประทานอาหาร สามารถซักประวัติได้จากญาติที่ดูแล และอาการแสดงที่ตรวจพบร่วมกับผลเอ็กซเรย์ปอด โดยการรักษาจะให้ยาปฏิชีวนะ ติดตาม อาการใกล้ชิด ต้องให้ออกซิเจนในรายที่มีการกำซาบออกซิเจนได้ อาการรุนแรง นำไปสู่ระบบทางเดินหายใจล้มเหลวในที่สุด