ความจำเป็นขั้นพื้นฐานและสภาวะสุขภาพอนามัยของประชาชนในเขตพื้นที่ตำบลหนองสาหร่าย อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา Basic minimum needs and health status among Thai people in NongSarai Sub-district, Pak Chong District, Nakhon Ratchasima Province

Abstract

ความจำเป็นขั้นพื้นฐาน (จปฐ.) เป็นเครื่องชี้วัดคุณภาพชีวิตมาตรฐานขั้นต่ำของคนไทยและเป็นเครื่องมือส่งเสริมให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนโดยการแก้ปัญหาด้วยตนเอง การศึกษาข้อมูลของชุมชนโดยใช้ความจำเป็นขั้นพื้นฐานจึงเป็นประโยชน์ต่อบุคลากรทีมสุขภาพในการแก้ไขปัญหาชุมชน

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาเพื่อสำรวจคุณภาพชีวิตตามความจำเป็นขั้นพื้นฐานและสภาวะสุขภาพอนามัยของประชาชน กลุ่มตัวอย่างเป็นครัวเรือนในชุมชนบ้านเอื้ออาทรหนองสาหร่ายและชุมชนบ้านหลักเขตตำบลหนองสาหร่าย อำเภอ ปากช่อง จังหวัด นครราชสีมา จำนวน 166 ครัวเรือนโดยสุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสำรวจ ความจำเป็นพื้นฐานปี 2555-2559  และแบบประเมินสภาวะสุขภาพอนามัยของประชาชน  วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ และร้อยละ

ผลการวิจัย พบว่าความจำเป็นขั้นพื้นฐานของประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่ผ่านเกณฑ์ทุกหมวดโดยในหมวดที่  1 สุขภาพดี พบว่า ตัวชี้วัดที่มีจำนวนครัวเรือนผ่านเกณฑ์น้อยที่สุด ได้แก่ คนอายุ 6 ปีขึ้นไป ออกกำลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน วันละ 30 นาที  ปฏิบัติได้เพียงร้อยละ 39.2 คนในครัวเรือนปฏิบัติเกี่ยวกับการใช้ยาครบเพื่อบำบัดบรรเทาอาการเจ็บป่วยเบื้องต้นอย่างเหมาะสมร้อยละ 60.8 ทุกคนในครัวเรือนกินอาหารถูกสุขลักษณะปลอดภัย และได้มาตรฐานผ่านเกณฑ์การปฏิบัติครบทั้ง 4 เรื่อง ร้อยละ 79.5 หมวดที่ 2 มีบ้านอาศัย ส่วนใหญ่มีปัญหาครัวเรือนไม่ถูกรบกวนจากมลพิษผ่านเกณฑ์เพียงร้อยละ 72.9 หมวดที่ 3 ฝักใฝ่การศึกษา เด็กอายุ 6-14 ปี ได้รับการศึกษาภาคบังคับ 9 ปี ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 39.1 หมวดที่ 4 รายได้ก้าวหน้า คนอายุ 60 ปีเต็มขึ้นไป มีอาชีพและมีรายได้ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 50 หมวดที่ 5 ปลูกฝังค่านิยมไทย ปัญหาในเรื่องคนในครัวเรือนไม่สูบบุหรี่ และมีส่วนร่วมทำกิจกรรมสาธารณะเพื่อประโยชน์ของชุมชน/ท้องถิ่น ปฏิบัติได้เพียงร้อยละ 63.9 และ 72.3 ตามลำดับ

สภาวะสุขภาพอนามัยของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป พบว่า ร้อยละ 43.9 มีสุขภาพแข็งแรงดี ปัญหาการเจ็บป่วยมีอาการ ปวดข้อ ปวดเข่า ปวดหลัง ร้อยละ 33.1 ความดันโลหิตสูง ร้อยละ 17.5 โรคกระเพาะอาหาร ร้อยละ 16.9 การเจ็บป่วยในผู้สูงอายุ ส่วนใหญ่เป็นโรคความดันโลหิตสูง ร้อยละ 74.5 มีประวัติหกล้ม ร้อยละ 22.2 และพบปัญหาการจัดสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยให้กับผู้สูงอายุยังไม่ถูกสุขลักษณะ ร้อยละ 85

คุณภาพชีวิตตามความจำเป็นขั้นพื้นฐานของประชาชนในอำเภอปากช่องยังต้องได้รับการปรับปรุงแก้ไขและมีการติดตามประเมินผลตัวชี้วัดต่างๆ ที่ยังไม่ผ่านเกณฑ์ บุคลากรทีมสุขภาพสามารถใช้ข้อมูลในการวางแผนปฏิบัติการเพื่อปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชน

Basic minimum need (BMN) is an indicator to measure quality of life that is a low standard of Thai people, is also a tool to promote people in community participation and development. Data of BMN is useful to make community plan to resolve their own problems. Therefore, surveying community data is useful for health team to solve community problems.

The purpose of this descriptive research was to study quality of life through basic minimum need, and to survey health status of people in community. 166 households were purposively selected from Ban Aue
Arthorn, Nong Sarai and Ban Lak Ket, Tambon Nong Sarai. Data were collected by BMN questionnaire in the year  2555 - 2559 and health  status  of  members  in  households.  Data  were  analyzed by frequency  and percentage.

The results revealed that the BMN did not pass the criteria; for example,  indicators in the first group: people 6 years and over do exercise at least 3 days/ week for a 30 min/day only 39.2%, households use essential drugs for initial treatment properly could pass the criteria only 60.8%, households eat appropriate and safety food could pass 79.5%. The second group related to house or place of residence: households do
not disturb by pollution could pass the criteria only 72.9% . The third group related to education; school ages 6-14 years receive compulsory study only 39.1%. The forth group related to people and households’ yearly income: people 60 years and over have occupation and earn  money could pass the criteria 50%. The indicators in the fifth group: members in households do not smoke and participate in public affairs for
benefit in community could pass the criteria only 63.9% and 72.3%, respectively. Health status of people 15 years and over showed 43.9% had good health. Majority of illness were musculoskeletal problem 33.1%, hypertension 17.5%, peptic ulcer 16.9%. For elderly, they had hypertension 74.5% and history of fall 22.2%, including the environments in households for the elderly were not prepared and arranged properly 85%.

Basic minimum need of people in Pak Chong district should be solved, improved and followed indicators which do not pass the criteria. Health care team can use the data to guide planning intervention to improve quality of life of people.