การศึกษาฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียของสารสกัดพิกัดตรีเกสรมาศที่สกัดด้วยเทคนิคการไหลซึม
คำสำคัญ:
พิกัดตรีเกสรมาศ, โรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน, ฤทธิต์านเชื้อแบคทีเรีย, สกัดด้วยเทคนิคการไหลซึมบทคัดย่อ
พิกัดตรีเกสรมาศมีสรรพคุณ เจริญอาหาร บำรุงธาตุ คุมธาตุ บำรุงกำลัง และแก้ท้องเดิน ประกอบด้วย เปลือกฝิ่นต้น เกสรบัวหลวง และลูกมะตูมอ่อน จากการทบทวนวรรณกรรมพบว่า พิกัดตรีเกสรมาศมีฤทธิต้านอนุมูลอิสระที่ดีมาก และยังพบว่าสมุนไพรเดี่ยวในตำรับมีฤทธิต้านเชื้อแบคทีเรียที่ดีมากทั้งนี้การศึกษาที่ผ่านมา จะใช้วิธีการสกัดโดยการหมักกับเอทานอล 95.0% ซึ่งไม่สอดคล้องกับวิธีเตรียมยาในอดีตคือการนำผงยาชงกับ น้ำร้อน ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาฤทธิต้านเชื้อแบคทีเรียสายพันธุ์มาตรฐานทั้งแกรมบวก และแกรมลบ จำนวน 7 สายพันธุ์ ได้แก่ 1) Staphylococcus aureus 2) Bacillus cereus 3) Escherichia coli 4) Salmonella ser. typhi 5) Salmonella typhimurium 6) Shigella sonnei และ 7) Enterococcus faecalis ด้วยวิธี Agar well diffusion assay ของสารสกัดพิกัดตรีเกสรมาศที่สกัดด้วยเทคนิคการไหลซึมโดยใช้น้ำเป็นตัวทำละลายซึ่งเป็นวิธีเลียนแบบการชงยา
ผลการศึกษาพบว่า ผลผลิตของสารสกัดพิกัดตรีเกสรมาศ มีค่าเท่ากับร้อยละ 18.6 ± 0.2 และ มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย 3 ชนิด โดยมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย Staphylococcus aureus ได้ดีที่สุด รองลงมาคือ Bacillus cereus และ Enterococcus faecalis ผลการศึกษาครั้งนี้เป็นการพิสูจน์องค์ความรู้ทางการแพทย์แผนไทยและเป็นข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาพิกัดตรีเกสรมาศ เพื่อรักษาอาการอุจจาระร่วงหรือท้องเสียเฉียบพลันต่อไป
เอกสารอ้างอิง
Ayuravedic College (Cheevakakomalapaj). (2016). Thai Pharmacy Textbook. (2nd ed.). Bangkok: Pikanat Printing Center. (in Thai)
Ekarattanawong, S., Sookprasert, N., Boonruab, J., & Bhamarapravati, K. (2018). Medical plants treatment for diarrhea: From basic science to Thai traditional clinical application. Journal of Medicine and Health Sciences, 25(1), 126-138.
Henley-Smith, C. J., Steffens, F. E., Botha, F. S., & Lall, N. (2014). Predicting the influence of multiple components on microbial inhibition using a logistic response model a novel approach. BMC Complementary and Alternative Medicine, 14(1), 190.
Kumar, D., Kumar, G., & Rao, B. (2011). A review on pharmacological and phytochemical properties of Aegle marmelos (L.) Corr. Serr. (Rutaceae). International Journal of Scientific Development and Research, 9(1), 368-372.
Limsakul, S., Monthakantirat, O., Chulikhit, Y., Maneenet, J., Khamphukdee, C., Chotritthirong, Y. et al. (2024). Optimizing extraction, evaluating antioxidant activity, and analyzing bioactive compounds in Trikaysornmas formula. Advances in Pharmacological and Pharmaceutical Sciences, 2024, 8335536. https://doi.org/10.1155/2024/8335536
Mading, A., Chotritthirong, Y., Chulikhit, Y., Daodee, S., Boonyarat, C., Khamphukdee, C. et al. (2024). Effectiveness of Tri-Kaysorn-Mas extract in ameliorating cognitive-like behavior deficits in ovariectomized mice via activation of multiple mechanisms. Pharmaceuticals, 17(9), 1182. https://doi.org/10.3390/ph17091182
Manandhar, S., Luitel, S., & Dahal, R. K. (2019). In vitro antimicrobial activity of some medicinal plants against human pathogenic bacteria. Journal of Tropical Medicine, 2019, 1895340. https://doi.org/10.1155/2019/1895340
Meisenheimer, E. S., Epstein, C., & Thiel, D. (2022). acute-diarrhea. American Family Physician, 1(106), 72-80.
National Drug System Development Committee. National drug list of herbal medicine A.D. 2023. Bangkok: Thai Government Gazette. (in Thai)
Pattamadilok, D. (2023). Herbal extract preparation process. Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine, 21(3), 688-689. (in Thai)
Phuaklee, P., Dechayont, B., Chunthorng-Orn, J., & Itharat, A. (2019). Antioxidant, anti-allergic and anti-inflammatory activities and total phenolic compounds of Tregaysornmas formula. Thammasat Medical Journal, 19, 87-93. (in Thai)
Piriya, C., & Thammawijaya, P. (2023). Review: Situation of acute diarrhea and food poisoning in Thailand between October 1, 2022-February 22, 2023 from DDC Event-Based Surveillance Database. Weekly epidemiological surveillance report, 54(17), 261-264. (in Thai)
Poowaruttanawiwit, P. (2024). Management of acute diarrhea in the context of community pharmacy. Thai Journal of Pharmacy Practice, 16(1), 25-36. (in Thai)
Rajput, M., Jadon, A. S., & Bhadauriya, P. (2022). In-vitro evaluation of antimicrobial properties of Nelumbo nucifera. World Journal of Biology Pharmacy and Health Sciences, 11(3), 085-091.
Sihanat, A., Rittaisong, N., Chaichamnong, N., Prommee, N., Watcharaput, N., Noppakao, P., & Yamprasert, R. (2023). In vitro antioxidants activities of extract of Tri-Kasorn-Mas remedy and its plant ingredients. Creative Science, 15(2), 249899. https://doi.org/10.55674/cs.v15i2.249899
The Clinical Laboratory Standard Institute (CLSI). (2020). Performance Standards for Antimicrobial Susceptibility Testing. (30th ed.). CLSI supplement M100. Wayne, PA: Clinical and Laboratory Standards Institute.
Thongphichai, W., Pongkittiphan, V., Laorpaksa, A., Wiwatcharakornkul, W., & Sukrong, S. (2023). Antimicrobial activity against foodborne pathogens and antioxidant activity of plant leaves traditionally used as food packaging. Foods, 12(12), 2409. https://doi.org/10.3390/foods12122409
Yucharoen, R., Chaichana, O., & Srisuksomwong, P. (2024). Antibacterial activities of Nelumbo nucifera extract. Life Sciences and Environment Journal, 25(2), 427-441.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิจัยสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจัยสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องบทความในวารสารวิชาการและวิจัยเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยนเรศวร และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ ความรับผิดชอบเกี่ยวกับบทความแต่ละเรื่องผู้เขียนจะรับผิดชอบของตนเองแต่ละท่าน
