ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาครั้งแรกของผู้ป่วยผู้ใหญ่ในโรงพยาบาลสมุทรปราการ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ เพื่อสำรวจความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการไม่ตอบสนองต่อรักษาครั้งแรกของผู้ป่วยผู้ใหญ่ที่เป็นโรคซึมเศร้าในโรงพยาบาลสมุทรปราการ

วิธีการศึกษา เป็นการศึกษาวิจัยเชิงพรรณนาโดยเก็บข้อมูลย้อนหลัง กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยผู้ใหญ่รายใหม่ที่มีอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป ที่ถูกวินิจฉัยว่าเป็นโรคซึมเศร้าครั้งแรกโดยจิตแพทย์ ในแผนกผู้ป่วยนอก หน่วยจิตเวชและยาเสพติดของโรงพยาบาลสมุทรปราการ ระหว่างเดือนตุลาคม 2565 ถึงเดือนเมษายน 2567 และได้มาติดตามการรักษาอย่างต่อเนื่อง โดยใช้เครื่องมือแบบประเมินโรคซึมเศร้า 9 คำถาม (PHQ-9) สำหรับการประเมินระดับความรุนแรงของโรคซึมเศร้าทั้งก่อนและระหว่างการรักษาเพื่อติดตามการตอบสนองต่อการรักษา โดยกลุ่มที่ไม่ค่อยตอบสนองต่อการรักษาคือกลุ่มที่มีคะแนนลดลงน้อยกว่า ร้อยละ 50 จากคะแนนเดิมก่อนการรักษา แม้ว่าจะได้รับขนาดยาต้านเศร้าตัวแรกที่เพียงพอต่อการรักษาแล้วภายในระยะเวลา 12 สัปดาห์ สถิติที่ได้ใช้สำหรับการดูความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการตอบสนองต่อการรักษาคือ Pearson’s chi-square test, Fisher’s exact test, Independent t-test และ Logistic regression model

ผลการศึกษา งานวิจัยนี้มีกลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 159 คน มีผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ตอบสนองต่อการรักษา 99 คน (ร้อยละ 62.26) และมีผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษา 60 คน (ร้อยละ 37.74) โดยกลุ่มผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาโรคซึมเศร้า พบเพศหญิงสูงกว่า (p-value = 0.011) อายุเฉลี่ยที่น้อยกว่า (p-value = 0.010) ความเรื้อรังของตัวกระตุ้นปัญหาที่มากกว่า (p-value < 0.001) ประวัติการนอนในโรงพยาบาลด้วยวินิจฉัยหลักโรคซึมเศร้าที่มากกว่า (p-value = 0.032) จำนวนครั้งที่มาติดตามที่แผนกผู้ป่วยนอกในช่วง 6 เดือนแรก ที่มากกว่า (p-value < 0.001) มีรูปแบบการสั่งยาบางชนิดที่มากกว่า คือ ยากลุ่ม second-generation antipsychotics และยากลุ่ม mood stabilizer (p-value = 0.008 และ p-value < 0.001 ตามลำดับ) อีกทั้งความร่วมมือในการรับประทานยาที่น้อยกว่า (p-value = 0.003) ใน Logistic regression model ยังพบความสัมพันธ์ของปัจจัยโรคร่วมกลุ่มวิตกกังวลและสถานภาพสมรสที่มีคู่สมรส มีผลต่อการไม่ตอบสนองต่อการรักษาโรคซึมเศร้า (p-value = 0.033 และ p-value = 0.039 ตามลำดับ)

สรุป ความชุกของการไม่ตอบสนองต่อการรักษาโรคซึมเศร้าในงานวิจัยนี้พบได้ร้อยละ 37.74 และปัจจัยที่มีความเกี่ยวข้องกับการไม่ตอบสนองต่อการรักษาโรคซึมเศร้าในครั้งแรก คือ อายุ เพศ สถานภาพสมรส โรคร่วมกลุ่มวิตกกังวล ความเรื้อรังของตัวกระตุ้นปัญหา ประวัติการนอนในโรงพยาบาล จำนวนครั้งที่เข้ารับบริการที่แผนกผู้ป่วยนอก ความร่วมมือในการรับประทานยา และรูปแบบการสั่งยาบางชนิด ซึ่งมีหลายๆ ปัจจัยที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ด้วยการหาแนวทางป้องกัน และพัฒนาระบบบริการดูแลผู้ป่วยโรคซึมเศร้าให้มีประสิทธิภาพ