อัตราและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการรับวัคซีนโควิด 19 ในผู้ป่วยจิตเวช

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอัตราการรับวัคซีนโควิด 19 และปัจจัยที่เกี่ยวข้องในผู้ป่วยจิตเวช

วิธีการศึกษา ศึกษาแบบภาคตัดขวาง (cross-sectional study) สัมภาษณ์และบันทึกข้อมูลจากผู้มีอายุ 12 ปีขึ้นไป ที่ได้รับการวินิจฉัยกลุ่มโรคจิตเวชตามเกณฑ์ ICD-10 รหัส  F1X-F7X และผู้ดูแลที่มารับบริการ ณ โรงพยาบาลตระการพืชผล  ระหว่างวันที่ 30 กรกฎาคม 2564 ถึง 30 มิถุนายน 2565 รายงานสถิติเป็นร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน hazard ratio และ 95%CI โดยใช้ chi-square test และ survival analysis          

ผลการศึกษา ผู้ป่วยจิตเวช 219 ราย มี 178 ราย ที่ได้รับวัคซีนโควิด 19 ภายในเดือนกุมภาพันธ์ 2565 พบอัตราการรับวัคซีนโควิด 19 แบบสะสมเข็มที่ 1 ของผู้ป่วยจิตเวชในเดือนพฤศจิกายน ธันวาคม มกราคม และกุมภาพันธ์ เป็นร้อยละ 57.99, 72.15, 79.91 และ 81.28 เข็มที่ 2 เป็นร้อยละ 46.58, 54.79, 64.38 และ 71.23 เข็มที่ 3 เป็นร้อยละ 0.45, 0.91, 5.48 และ 11.42 ตามลำดับ ซึ่งอัตราต่ำกว่าอย่างมีนัยสำคัญเมื่อเปรียบเทียบกับประชากรไทยทั่วไประดับประเทศแทบจะทุกเข็มและทุกเดือนที่ศึกษายกเว้นเข็มที่ 1 ในเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์ และเข็มที่ 2 ในเดือนกุมภาพันธ์ และเมื่อเปรียบเทียบกับประชากรในจังหวัดเดียวกัน (อุบลราชธานี) พบว่า ต่ำกว่าในเข็มที่ 1 ในเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ และต่ำกว่าในเข็มที่ 3 เดือนธันวาคม-มกราคม ผู้เสพสารเสพติดเป็นกลุ่มที่ได้รับวัคซีนเข็มที่ 1 น้อยที่สุดอย่างมีนัยสำคัญในแต่ละช่วงเวลาเมื่อเปรียบเทียบกับโรคจิตเวชอื่น อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) หรือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) เป็นช่องทางหลักที่ทำให้เข้าถึงวัคซีนคิดเป็นร้อยละ 85.4 และสถานที่รับวัคซีนทั้งสามเข็มอยู่ที่โรงพยาบาลชุมชนใกล้บ้านเป็นหลัก ส่วนใหญ่ได้รับวัคซีนสูตรไขว้เข็มที่ 1 เป็น CoronaVac  ร้อยละ 62.4 เข็มที่ 2 เป็น ChAdOx1-S ร้อยละ 67.9 เข็มที่ 3 เป็น BNT162b2 ร้อยละ 92 ไม่พบอาการไม่พึงประสงค์รุนแรง ความพิการหรือเสียชีวิตหลังรับวัคซีนในช่วงเวลาที่ศึกษา สิทธิ์ผู้พิการ (ความพิการทางจิต) ความไม่มั่นใจในความปลอดภัยของวัคซีน และการไม่ได้สนใจโควิด 19 หรือคิดว่าน่าจะไม่ติดเชื้อหรือถ้าติดเชื้อก็ไม่ป่วยรุนแรงเป็นปัจจัยที่ทำให้โอกาสได้รับวัคซีนเข็มที่ 1 และ 2 ลดลง

สรุป การรับวัคซีนโควิด 19 ในผู้ป่วยจิตเวชมีอัตราที่ต่ำกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับประชากรทั่วไป โดยกลุ่มผู้เสพสารเสพติดมีอัตราที่ต่ำกว่าโรคจิตเวชอื่น ปัจจัยที่ทำให้โอกาสได้รับวัคซีนเข็มที่ 1 และ 2 ลดลง ได้แก่ สิทธิ์ผู้พิการ (ความพิการทางจิต) ความไม่มั่นใจในความปลอดภัยของวัคซีน และการไม่ได้สนใจโควิด 19 หรือคิดว่าน่าจะไม่ติดเชื้อหรือถ้าติดเชื้อก็ไม่ป่วยรุนแรง จึงมีความจำเป็นในการทบทวนการจัดลำดับความสำคัญของผู้ป่วยจิตเวชบางกลุ่มเพื่อให้เข้าถึงบริการทางสาธารณสุขเป็นพิเศษ โดยเฉพาะในเหตุการณ์วิกฤต ตลอดจนผลักดันให้ตระหนักถึงความสำคัญของผู้ป่วยจิตเวชในระดับนโยบายที่จะเกิดขึ้นต่อไปในอนาคต