การศึกษาเพื่อประเมินความสอดคล้องระหว่างผลของการเจาะไขกระดูกเพื่อส่งเสมียร์ไขกระดูกกับการตัดชิ้นเนื้อไขกระดูกเพื่อประเมินการตอบสนองต่อการรักษาในผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดฉับพลันแบบมัยอีลอยด์ในโรงพยาบาลศิริราช

บทคัดย่อ

หลักการและเหตุผล : การรักษามาตรฐานของโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดฉับพลันแบบมัยอีลอยด์ คือการให้ยาเคมีบำบัดและ/หรือร่วมกับการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดถ้ามีข้อบ่งชี้ การประเมินผลตอบสนองต่อการรักษาในปัจจุบันคือการตรวจไขกระดูก ซึ่งประกอบด้วยการเจาะไขกระดูกเพื่อส่งเสมียร์ไขกระดูกและการตัดชิ้นเนื้อไขกระดูก ทั้งนี้หลายแนวทางปฏิบัติแนะนำให้ทำการตรวจเฉพาะการเจาะไขกระดูกเพื่อส่งเสมียร์ไขกระดูกเพียงอย่างเดียว แต่ในโรงพยาบาลศิริราช ยังมีการทำทั้งสองวิธีควบคู่กัน ดังนั้น ถ้าสามารถทราบถึงความสอดคล้องระหว่างผลของการตรวจทั้งสองวิธี อาจสามารถลดการตัดชิ้นเนื้อไขกระดูก ทำให้ผู้ป่วยได้รับความเจ็บปวดลดลง และลดระยะเวลาการทำหัตถการรวมถึงลดค่าใช้จ่ายลง

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาความสอดคล้องระหว่างผลของการเจาะไขกระดูกเพื่อดูเสมียร์ไขกระดูกกับการตัดชิ้นเนื้อไขกระดูก ในการประเมินผลตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสูตร 3+7 ในผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดฉับพลันแบบมัยอีลอยด์

วิธีการศึกษา : ทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดฉับพลันแบบมัยอีลอยด์ ที่ได้รับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดสูตรชักนำ 3+7 และได้รับการเจาะไขกระดูกเพื่อประเมินการตอบสนองต่อการรักษาที่โรงพยาบาลศิริราช ในระยะเวลา 10 ปี ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2555 ถึง 31 ธันวาคม 2564 เพื่อศึกษาถึงผลของการตรวจไขกระดูกแต่ละวิธีว่าให้ผลเป็น Complete remission หรือ Residual disease แล้วนำมาแปลผลเป็น Concordance หรือ Discordance คิดเป็นร้อยละของผู้ป่วยทั้งหมด รวมถึงศึกษาปัจจัยด้านอายุ เพศ ระยะเวลาตั้งแต่เริ่มการให้ยาเคมีบำบัดจนถึงระยะเวลาการเจาะไขกระดูก และผลตรวจเม็ดเลือดก่อนการเจาะไขกระดูก โดยคำนวณเป็นค่าเฉลี่ยของผู้ป่วยทั้งหมด

ผลการศึกษา : ในผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดฉับพลันแบบมัยอีลอยด์จำนวนทั้งหมด 725 รายที่ได้รับการรักษาในหอผู้ป่วยโรงพยาบาลศิริราช มีผู้ป่วยจำนวน 233 รายที่ถูกนำมาวิเคราะห์ พบว่าผู้ป่วย 181 ราย (ร้อยละ 77.7) ให้ผล Concordance ในขณะที่ 52 รายให้ผล Discordance โดยในกลุ่มนี้ 14 ราย (ร้อยละ 26.9) ได้สเมียร์ไขกระดูกที่มีคุณภาพไม่ดี ในขณะที่อีก 3 ราย (ร้อยละ 5.8) ได้ชิ้นเนื้อจากการตัดชิ้นเนื้อไขกระดูกที่ด้อยคุณภาพ

สรุป : จากการศึกษานี้พบว่าการประเมินการตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดระยะชักนำด้วยยาสูตร 3+7 ในผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดฉับพลันแบบมัยอีลอยด์ พบว่า ได้ผล Concordance ร้อยละ 77.7 ในส่วนกลุ่มที่ได้ผล Discordance พบว่าสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการได้สิ่งส่งตรวจที่ไม่ได้คุณภาพ