การศึกษารูปแบบการเฝ้าระวังและการป้องกันควบคุมโรคติดต่อในโรงเรียน ของกลุ่มยุวระบาดวิทยา เขตสุขภาพที่ 3

บทคัดย่อ

การวิจัยและพัฒนาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างรูปแบบการเฝ้าระวังและการป้องกันควบคุมโรคติดต่อในโรงเรียนของกลุ่มยุวระบาดวิทยาเขตสุขภาพที่ 3 และเพื่อประเมินประสิทธิผลรูปแบบฯ  ระเบียบวิธีวิจัยประกอบด้วย 5 ขั้นตอน 1) ศึกษาสถานการณ์และสภาพปัญหา 2) สร้างรูปแบบ  3) ประเมินการสร้างรูปแบบฯ 4) ทดลองใช้รูปแบบ และ 5) ประเมินการทดลองใช้รูปแบบ ผู้รับงานกลุ่มควบคุมโรค สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) คัดเลือกโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (สพม.) และโรงเรียนมัธยมขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา (สพป.) ที่มีความพร้อม แล้วคัดเลือกครูที่ปรึกษา และคัดเลือกนักเรียนที่มีอายุระหว่าง 12–18 ปี แบ่งกลุ่มตัวอย่าง 3 กลุ่ม คือ 1) เจ้าหน้าที่สาธารณสุขระดับจังหวัด อำเภอและตำบลที่มีโรงเรียนสนใจสมัคร 15 คน 2) ครูที่ปรึกษา 9 คน  และ 3) นักเรียนที่มีอายุ 12-18 ปี 51 คน ศึกษาเดือนธันวาคม 2566 ถึงกันยายน 2567 การวิเคราะห์เชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหาและเชิงปริมาณใช้ค่าร้อยละ ผลการศึกษาพบว่าโรงเรียนมีนโยบายส่งเสริมความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ผู้บริหารมีวาระติดตามกิจกรรมสุขภาพนักเรียนในการประชุม ให้นักเรียนได้แสดงออกในบทบาทในกลุ่ม/ชมรม/ชุมนุมต่างๆซึ่งจะมีครูที่ปรึกษาและเจ้าหน้าที่สาธารณสุขดูแล มีการแจ้งการเจ็บป่วยไปยังครูพยาบาลดูแลอาการเบื้องต้น การป้องกันโรคติดต่อเน้นในช่วงฤดูกาลระบาดของโรค ส่วนการควบคุมโรคติดต่อยึดตามแนวทางช่วงที่มีการระบาดของโรคโควิด19 และเจ้าหน้าที่เป็นผู้แจ้ง แต่หลังจากนำรูปแบบไปใช้พบว่า   ยุวระบาดวิทยาทำกิจกรรมเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมโรคติดต่อเบื้องต้นได้ มีการบริหารกลุ่มโดยใช้การประชุมติดตามผลงานแม้ไม่มีแผนงานโครงการเฉพาะ รูปแบบการประชุมพบว่าทุกโรงเรียนดำเนินการได้ มีการรับสมัครยุวระบาดวิทยาทดแทนผู้ที่จะจบการศึกษา นักเรียนใช้ “Portfolio” ไปเรียนต่อ สำหรับกิจกรรมการเฝ้าระวังโรคติดต่อ มีการแจ้งข้อมูลนักเรียนป่วยและบันทึกข้อมูลลงแบบฟอร์มที่กำหนด แจ้งต่อครูที่ปรึกษา แม้ว่าในการสอบถามข้อมูลบางครั้งได้ข้อมูลไม่ครบถ้วน กิจกรรมการป้องกันควบคุมโรคจะยึดตามแนวทางโรคโควิด19 เน้นแยกคนป่วยออกจากกลุ่มเพื่อน ปีนี้ไม่พบมีการระบาดของโรคในโรงเรียน รูปแบบฯนี้ นับเป็นเรื่องใหม่ จึงมีข้อเสนอแนะว่าให้มีการตั้งคณะที่ปรึกษาในโรงเรียนที่จะช่วยสนับสนุนการทำงาน เสริมความรู้และทักษะขั้นพื้นฐานด้านระบาดวิทยาและการป้องกันควบคุมโรค ระบุโรคที่สำคัญที่พบได้บ่อยในโรงเรียน ผลักดันให้เกิดแผนงานโครงการที่เชื่อมต่อได้กับกิจกรรมชุมชน รวมทั้งให้มีการติดตามประเมินผลนโยบายจาก สพม. และ สพป. ด้วย