วิจัยประเมินผลสำเร็จสถานศึกษาปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ ในพื้นที่จังหวัดเพชรบูรณ์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อประเมินผลการขับเคลื่อนสถานศึกษาปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ 2) เพื่อสรุปบทเรียนและจัดทำข้อเสนอแนะ ใช้แนวคิดการประเมินเชิงระบบ แบ่งโรงเรียนเป็น 3 ชั้นภูมิ เลือกโดยสุ่มอย่างง่าย ขนาดใหญ่พิเศษ ขนาดใหญ่ และ ขนาดกลาง จำนวน 1,1และ 4 แห่ง รวม 6 แห่ง เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดยสัมภาษณ์เจาะลึกผู้บริหารฯ 6 คน ครูแกนนำ 6 คน สนทนากลุ่มคณะทำงานฯ แห่งละ 10 คน รวม 60 คน กลุ่มนักเรียนแกนนำแห่งละ 10-12 คน รวม 70 คน เก็บข้อมูลเชิงปริมาณ นักเรียน 2,002 ตัวอย่าง โดยสุ่มแบบชั้นภูมิ มัธยมปีที่ 1-6 ด้วยแบบสอบถามที่ตรวจคุณภาพความเชื่อมั่น โดยสูตรสัมประสิทธิ์อัลฟารอนบาค ทั้งฉบับได้ 0.76 เก็บข้อมูลช่วง       ตุลาคม 2565 – มิถุนายน 2566 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยวิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและเชิงปริมาณด้วยค่าความถี่ สัดส่วนร้อยละ พบว่า ปัจจัยความสำเร็จขับเคลื่อน มีดังนี้ 1) ด้านปัจจัยนำเข้า ได้แก่ โรงเรียนกำหนดนโยบายและประกาศ มีทีมแกนนำขับเคลื่อนโดยครูร่วมกับนักเรียน งบประมาณเพียงพอ สนับสนุนวิชาการและสร้างการมีส่วนร่วม 2) ด้านกระบวนการ ได้แก่ ดำเนินงานตามแผน สื่อสารสร้างความเข้าใจร่วมกัน ประเมินความก้าวหน้าต่อเนื่อง 3) ด้านผลผลิตผลลัพธ์ พบว่า ภาพลักษณ์โรงเรียนเป็นที่ไว้วางใจแก่ผู้ปกครอง เป็นแหล่งเรียนรู้ในอำเภอ นักเรียนมีพฤติกรรมป้องกันสูบบุหรี่ (ร้อยละ 96.3) สัดส่วนมากกว่าดื่มสุรา (61.3%) บทเรียนสำคัญ คือ ผลสำเร็จการขับเคลื่อนได้ตามเป้าหมาย เกิดจากผู้บริหารให้ความสำคัญ มุ่งมั้น มีนโยบายสื่อสารภายในโรงเรียนอย่างชัดเจน ประกอบกับการมีส่วนร่วมของทีมครู นักเรียนแกนนำ กลุ่มผู้ปกครองและผู้นำชุมชน รวมทั้งการสร้างมาตรการความปลอดภัยให้กลุ่มแกนนำนักเรียน ข้อเสนอแนะสำคัญคือ ควรพัฒนาความรู้ทีมขับเคลื่อน เสริมพลังกลุ่มแกนนำนักเรียนและทีมขับเคลื่อนภายในโรงเรียนอย่างต่อเนื่อง รวมถึงควรมีข้อมูลกลุ่มเสี่ยงที่แท้จริงเพื่อดำเนินกิจกรรมได้ตรงกลุ่มเป้าหมาย