ผลการพัฒนาต้นแบบอาหารปลอดภัยในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยใช้กระบวนการดำเนินงานขับเคลื่อน พรบ.การสาธารณสุข พ.ศ. 2535

บทคัดย่อ

การวิจัยและพัฒนา (Research &Development) เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สภาพปัญหา ออกรูปแบบ ทดลองรูปแบบ และประเมินผลการทดลองใช้รูปแบบการดำเนินงานอาหารปลอดภัย ในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ตามพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ประชากรศึกษาได้แก่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นระดับตำบล  ในพื้นที่เขต 7 ทั้ง 4 จังหวัด ได้แก่ ขอนแก่น  ร้อยเอ็ด มหาสารคาม กาฬสินธุ์ ที่รับการคัดเลือกเข้าร่วม จำนวน 8 แห่ง  เก็บข้อมูล 6 Setting ได้แก่ โรงเรียน/ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก/ตลาดสด /ตลาดนัด/ร้านอาหาร/แผงลอยจำหน่ายอาหาร  และประปาหมู่บ้าน ตู้น้ำหยอดเหรียญ กลุ่มตัวอย่างได้แก่ ผู้อำนวยการกองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม เจ้าหน้าที่หรือผู้รับผิดชอบงานอาหารและน้ำ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นระดับตำบลที่ แห่งละ 3 คน รวมทั้งสิ้น 24 คน โดยใช้กระบวนการดำเนินงานรูปแบบ Design Thinking ของมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด (Stanford D. School) 5 ขั้นตอน ผลการวิจัย พบว่า ขั้นตอน1 คือวิเคราะห์ สังเคราะห์สภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการ ผู้ที่เกี่ยวข้องคือผู้ประกอบการ ผู้บริโภค เจ้าหน้าที่ต้องการให้ตลาดสด ตลาดนัด ตลาดถนนคนเดิน มีคุณภาพมากยิ่งขึ้น ทั้งในด้านโครงสร้าง สิ่งแวดล้อม สุขอนามัย ขายสินค้าที่ได้มาตรฐานคือมีเครื่องหมาย อย. วัตถุดิบไม่มีสารเคมีปนเปื้อน เพื่อให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดี ขั้นตอน 2 คือการออกแบบสร้างและประเมิน โดยนำพ.ร.บ.การสาธารณสุข พ.ศ.2535 มาใช้ปรับโครงสร้าง คุณภาพสถานที่ สิ่งแวดล้อม ยกร่างข้อเทศบัญญัติในการบังคับใช้ อบรมให้ความรู้ผู้ประกอบการ ผู้สัมผัสอาหาร ควบคุมคุณภาพอาหารและน้ำ ขั้นตอน 3 คือการสร้างความคิดต่างๆ ประกอบด้วย 1)บุคลากรจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องประเมินด้านกายภาพและด้านความสะอาด 2)เครื่องมือและอุปกรณ์ ชุดตรวจโคลิฟอร์มแบคทีเรีย และชุดทดสอบทางเคมี 3) แหล่งงบประมาณ คือ CUP อำเภอ กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น 4)พื้นที่ในการดำเนินงาน 6 settings 5)แนวคิดเกณฑ์มาตรฐานอาหารปลอดภัย ปลอดโรค  6) กลไกขับเคลื่อนการดำเนินงาน ตรวจประเมินด้านกายภาพและความสะอาด แลกเปลี่ยน คืนข้อมูล 7)กลยุทธ์ ทำให้ดู พาเขาทำ ดูเขาทำ รับรอง ให้รางวัล 8) ผลลัพธ์ รู้สถานการณ์ ใช้วางแผน ปรับปรุงพัฒนา ต่อยอด เปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น 9)เป้าหมาย คืออัตราป่วยโรคอาหารเป็นพิษลดลง ไม่มีเหตุการณ์ outbreak ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ส่งเสริมการท่องเที่ยว 10) สรุป รายงานผล การจัดเก็บข้อมูล online Real time ฐานข้อมูล Big Data ใช้ Application ขั้นตอน 4 คือ Prototype สร้างแบบจำลอง นำข้อมูลจากขั้นตอน1-3 มาสร้างแบบจำลองขึ้น และขั้นตอนที่ 5 คือ Test การทดสอบ  นำรูปแบบมาทดสอบในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่เป็นต้นแบบ 4 แห่ง และประเมินรูปแบบจากแบบสอบถามที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้นจากการการประยุกต์รูปแบบการประเมินโครงการของอัลคิน(Alkin) เพื่อปรับปรุงรูปแบบที่พัฒนาขึ้นให้มีความเหมาะสมและได้รับการยอมรับในการนำไปใช้ได้จริง มีส่วนที่เป็นข้อเสนอแนะในการปรับแก้คือ ด้านเทคโนโลยี คือ 1.พัฒนาระบบฐานข้อมูลอาหารปลอดภัย แบบ Real time  เป็นการการพัฒนาโปรแกรมการตรวจแจ้งผลในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 7 ผ่านเวปไซด์ 2. พัฒนาระบบฐานข้อมูลการอบรมผู้ประกอบการ ผู้สัมผัสอาหาร เก็บข้อมูลในรูปแบบ Excel เพื่อพัฒนาเป็นระบบฐานข้อมูล และ3. พัฒนาระบบติดตามประเมินผลสุขาภิบาลอาหารในโรงเรียน  ศูนย์เด็กเล็ก  เก็บข้อมูลในรูปแบบ Application เพื่อพัฒนาเป็นระบบฐานข้อมูล  และด้านข้อบัญญัติท้องถิ่นคือ 1.ออกนโยบายที่ชัดเจนแนวทางการปฏิบัติ การบังคับใช้ข้อบัญญัติท้องถิ่น นำข้อมูลใส่ในเวปไซด์ของหน่วยงาน 2. พัฒนาระบบการติดตาม ตรวจสอบผู้ประกอบการ  ผู้สัมผัสอาหารเก็บข้อมูลในรูปแบบ Excel เพื่อพัฒนาเป็นระบบฐานข้อมูล และ 3. พัฒนาระบบการร้องเรียนของผู้บริโภค ทำ google form สำหรับการแจ้งข้อร้องเรียนของผู้บริโภคเกี่ยวกับงานอาหารปลอดภัย