ผลของรูปแบบการดำเนินงาน D-RTI+ ต่อการป้องกันการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนน เขตสุขภาพที่ 3

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงกึ่งทดลอง (Quasi-experimental research) ใช้กลุ่มตัวอย่างเดียววัดก่อนและหลังการทดลอง (One group pretest-posttest design) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของรูปแบบการดำเนินงาน D-RTI⁺ (District Road Traffic Injury  Plus) ต่อการป้องกันการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนน เขตสุขภาพที่ 3 กลุ่มตัวอย่างเป็น เครือข่ายระดับอำเภอที่มีความสมัครใจเข้าร่วมดำเนินการ D-RTI⁺  จำนวน 54 อำเภอ ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2561 ถึงวันที่ 30 กันยายน 2562 โดยรูปแบบการดำเนินงานได้ประยุกต์จากแนวคิดการป้องกันอุบัติเหตุทางถนนขององค์การอนามัยโลก (WHO) หรือกลยุทธ์ 5ส. และเครื่องมือ 5 ชิ้น ของศูนย์วิชาการเพื่อความปลอดภัยทางถนน (ศวปถ.) ภายใต้กรอบกิจกรรม 9 กิจกรรม โดยมีเกณฑ์การดำเนินงานระดับดีมาก (Excellent) และดีเยี่ยม (Advanced) ตามแนวทางของกองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติแจกแจงความถี่ หาค่าร้อยละ หาค่าเฉลี่ยเลขคณิต ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติการทดสอบ ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นหน่วยงานสาธารณสุขอำเภอ (Core Team)  รูปแบบการดำเนินงาน D-RTI⁺  ได้ผลักดันให้ชุมชนร่วมกันคัดเลือกประเด็นปัญหาอุบัติเหตุที่สำคัญในพื้นที่ นำมาวิเคราะห์ด้วยแผนภูมิต้นไม้ (Problem Tree) เพื่อหารากของปัญหาที่แท้จริง นำไปสร้างมาตรการแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุได้ตรงจุด ทำให้กลุ่มตัวอย่างมีผลการดำเนินงานอยู่ในระดับที่สูงขึ้นกว่าก่อนดำเนินการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผ่านระดับดีมากขึ้นไป ร้อยละ 100 โดยอยู่ในระดับดีมาก (Excellent) ร้อยละ 90.74 และระดับดีเยี่ยม (Advanced) ร้อยละ 9.26 กลุ่มตัวอย่างมีการดำเนินกิจกรรมแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุทางถนนในพื้นที่เพิ่มมากขึ้นกว่าก่อนดำเนินการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ส่งผลให้จำนวนผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตลดลง จำนวน 25 อำเภอ คิดเป็นร้อยละ 46.29 จากผลการวิจัยรูปแบบ D-RTI⁺ ทำให้ผลการดำเนินงานป้องกันการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุทางถนน เขตสุขภาพที่ 3 อยู่ในระดับที่สูงขึ้น เกิดการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย ส่งผลให้การบาดเจ็บและเสียชีวิตลดลงในพื้นที่ที่ดำเนินงานทั้งในระดับอำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน มีนวัตกรรมการป้องกันอุบัติเหตุของชุมชนเอง ควรนำไปขยายผลการขับเคลื่อนสู่กลไกศปถ. อปถ. เพื่อเกิดการแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุครอบคลุมทุกพื้นที่ ช่วยลดการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนเขตสุขภาพที่ 3 ได้อย่างยั่งยืน