การประเมินสภาวะทางสุขภาพอย่างครอบคลุมและเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ชนิดร้ายแรงจากยาในผู้ป่วยสูงอายุโรคมะเร็งที่รับยาเคมีบำบัด

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นงานวิจัยเชิงพรรณนาระยะยาวแบบไปข้างหน้า เพื่อสำรวจสภาวะทางสุขภาพของผู้ป่วยสูงอายุที่ได้รับการวินิจฉัยโรคมะเร็ง และหาปัจจัยทางสภาวะสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ชนิดร้ายแรงจากการใช้ยาเคมีบำบัด วิธีดำเนินการวิจัย: ศึกษาในผู้ป่วยมะเร็งรายใหม่ที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปี ที่ได้รับยาเคมีบำบัด ณ โรงพยาบาลแพร่ ในช่วงเดือน มีนาคม พ.ศ. 2558 ถึง กรกฎาคม พ.ศ. 2559  โดยประเมินและเปรียบเทียบสภาวะทางสุขภาพอย่างครอบคลุมทั้งก่อนและหลังรับยาเคมีบำบัดครบด้วยสถิติการทดสอบวิลคอกซัน มีการบันทึกเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ระหว่างการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด และหาปัจจัยทางภาวะสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ชนิดร้ายแรงด้วยสถิติไคสแควร์ ผลการศึกษา: ผู้ป่วยสูงอายุจำนวน 78 ราย อายุเฉลี่ย 67.7± 6.3 ปี เป็นเพศหญิงร้อยละ 75.6 การประเมินสภาวะสุขภาพพบว่า ผู้ป่วยร้อยละ 93.6 มีสมรรถภาพร่างกายที่ดี (ECOG-PS < 2) ร้อยละ 21.8 เป็นภาระพึ่งพิงในการดำเนินชีวิตประจำวันขั้นพื้นฐาน ร้อยละ 59.0 เป็นภาระพึ่งพิงในการดำเนินชีวิตประจําวันขั้นสูงที่มีอุปกรณ์มาเกี่ยวข้อง ร้อยละ 1.3 มีภาวะซึมเศร้า ร้อยละ 3.8 มีเชาวน์ปัญญาบกพร่อง และมีโภชนาการบกพร่องร้อยละ 75.6 ผู้ป่วยจำนวน 36 ราย (ร้อยละ 46.2) มีโรคร่วมอย่างน้อย 1 โรคซึ่งร้อยละ 20.5 ได้รับยาที่ไม่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ  และเมื่อรับยาเคมีบำบัดครบพบว่า ค่ามัธยฐานของสมรรถภาพร่างกายด้อยลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) จากเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ 515 ครั้ง ร้อยละ 27.8 เป็นชนิดร้ายแรง อาการที่พบบ่อยคือ ภาวะโลหิตจาง ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ เยื่อบุช่องปากอักเสบ และคลื่นไส้อาเจียน เพศหญิงสัมพันธ์กับการเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ชนิดร้ายแรงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.002) และภาวะโภชนาการบกพร่องสัมพันธ์กับการเกิดภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำชนิดร้ายแรงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.004) สรุปผลการศึกษา: ผู้ป่วยสูงอายุโรคมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดอาจเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ชนิดร้ายแรงทั้งต่อระบบโลหิตและระบบร่างกายอื่นๆ ดังนั้นจึงควรประเมินสภาวะทางสุขภาพของผู้ป่วยอย่างครอบคลุม และติดตามเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์อย่างใกล้ชิด เพื่อป้องกันหรือลดความรุนแรงของเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดขึ้น