ข้อจำกัดด้านกฎหมายและการจัดการปัญหาการปนเปื้อนสารเบต้าอะโกนิสต์ในเนื้อหมูพี้นที่จังหวัดระยอง

บทคัดย่อ

บทนำ: ประเทศไทยมีการใช้สารกลุ่ม เบต้าอะโกนิสต์ เช่น Clenbuterol, Salbutamol เติมลงในอาหาร ที่ใช้เลี้ยงหมู เพื่อใช้ “เร่งเนื้อแดง” ให้เนื้อหมูมีมันน้อย น่ากินและได้ราคาดี เกิดผลเสียต่อสุขภาพของผู้บริโภค ทั้งที่มีกฎหมายห้ามใช้สารกลุ่มเบต้าอะโกนิสต์ ในการผลิตอาหารสัตว์โดยเด็ดขาด แม้การบังคับใช้กฎหมาย ในจังหวัดระยองจะสามารถลดปัญหานี้ได้ แต่ก็เกิดปัญหาจากการบังคับใช้กฎหมาย เช่น เกิดข้อร้องเรียนเรื่องความไม่เป็นธรรม การไม่ลงโทษผู้ผลิตในระดับฟาร์มเลี้ยง เป็นต้น การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา ข้อจำกัดด้านความครอบคลุมของกฎหมาย การนำข้อกฎหมายมาบังคับใช้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึง มาตรการอื่นๆ ที่นำมาใช้จัดการปัญหาการปนเปื้อนสารเบต้าอะโกนิสต์ในเนื้อหมู พื้นที่จังหวัดระยอง วิธีดำเนินการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช่วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก จากกลุ่มตัวอย่างผู้ที่มีส่วนเกี่ยวช้อง กับปัญหาการพบสารเบต้าอะโกนิสต์ในเนื้อหมูในจังหวัดระยอง ได้แก่ ผู้เลี้ยงหมู ผู้ดูแลระบบโรงฆ่า ผู้ส่งหมู ผู้ค้าเนื้อหมู นักวิชาการจากสำนักงานปศุสัตว์จังหวัดและสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด นิติกร อัยการ-อาสาสมัครสาธารณสุข และรองผู้ว่าราชการจังหวัดระยอง รวมจำนวน ๔๗ คน รวมถึงการรวบรวมข้อเท็จจริงและข้อคิดเห็นจากการประชุม ดำเนินการระหว่างเดือนกันยายน พ.ศ.๒๕๕๙ ถึงเดือนมกราคม พ.ศ.๒๕๖๐ ผลการวิจัย: พบว่าผู้เลี้ยงหมูมักผสมสารเร่งเนื้อแดงในช่วงที่หมูมีนํ้าหนักตัว ๖๐ กิโลกรัมขึ้นไป การพัฒนาฟาร์มเลี้ยงเป็นฟาร์มมาตรฐานเป็นเพียงมาตรการภาคสมัครใจ การขนย้ายหมูจากฟาร์มไปยังโรง ฆ่าภายระหว่างจังหวัดจะต้องขอใบขนย้าย (ร.๔) และบอกแหล่งที่มาของหมู ในขณะที่การการขนย้ายภายใน จังหวัดตามกฎหมายจะไม่บังคับให้ต้องขอใบขนย้าย (ร.๓) และมาตรการบังคับใช้กฎหมายโดยการเปรียบเทียบปรับต่อผู้จำหน่ายเนื้อหมูที่พบสารเร่งเนื้อแดงสามารถลดปัญหาการปนเปื้อนสารเบต้าอะโกนิสต์ ในเนื้อหมูลงได้อย่างชัดเจน สรุปผลการวิจัย: ข้อจำกัดด้านกฎหมายที่พบ ได้แก่ การไม่บังคับให้ฟาร์มลี้ยง หมูทุกแห่ง ต้องมีระบบการจัดการฟาร์มที่ดี ที่เรียกว่า “ฟาร์มมาตรฐาน และการขนย้ายหมูภายในจังหวัดไป ยังโรงฆ่าไม่ถูกบังคับให้ต้องขอใบขนย้ายสัตว์ (ร.๓ หรือ ร.๔) ส่วนมาตรการจัดการปัญหาของจังหวัดระยองที่ อาจนำไปปรับใช้ในพื้นที่อื่นๆ ได้แก่ ๑) การบังคับใช้กฎหมายที่มีอยู่อย่างเข้มงวด ๒) การกำหนดให้การขน ย้ายหมูไปยังโรงฆ่าต้องขอใบขนย้าย (ร.๓หรือ ร.๔) ทุกกรณี ๓) การจัดการปัญหาให้ไปถึงระดับต้นน้ำคือ ฟาร์มเลี้ยงด้วย ๔) การแจ้งแหล่งชื้อหมูที่ปลอดภัยให้ผู้จำหน่ายเนื้อหมูรายย่อยทราบ และ ๕) ให้ความรู้กับ ประชาชนในการเลือกชื้อเนื้อหมูที่ปลอดภัย โดยเลือกชื้อจากร้านที่ได้มาตรฐานรับรอง เช่น ป้าย “ปศุสตว์ 0K” หรือ ป้าย “Food Safety”