การวิเคราะห์ต้นทุนบริการสุขภาพของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ในจังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

บทนำ: โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) เป็นด่านแรกที่จัดบริการด้านสุขภาพให้แก่ ประชาชน วัตถุประสงค์การศึกษานี้เพื่อประเมินต้นทุนบริการสุขภาพของ รพ.สต. ในจังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการบริหารงบประมาณและจัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพและคุ้มค่า วิธีดำเนินการวิจัย: การศึกษาเชิงพรรณนาเพื่อศึกษาต้นทุนในมุมมองของผู้ใหับริการ โดยใช้ฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ JHCIS ปีงบประมาณ 2558 ร่วมกับโปรแกรมระบบบัญชีแยกประเภททั่วไป (General Ledger account: GL) ของ รพ.สต. ในจังหวัดอุบลราชธานี จำนวน 12 แห่ง โดยการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง จาก 4 เขตบริการ เขตละ 3 แห่ง จำแนกตามขนาด รพ. สต. ใหญ่ กลาง และ เลือก อย่างละ 1 แห่ง เพื่อศึกษาต้นทุนรวมและต้นทุนจำแนกประเภทตามค่าแรง ค่าวัสดุ และ ค่าลงทุน ด้วยวิธีกระจายต้นทุนแบบทางตรง และสรุปต้นทุนต่อหน่วย ต้นทุนต่อหัวประชากร และอัตราคืนทุน โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ผลการวิจัย: ต้นทุนรวมเฉลี่ยของ รพ.สต. กลุ่มตัวอย่าง เท่ากับ 2.7 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน ค่าแรง:ค่าวัสดุ: ค่าลงทุน เท่ากับ 64: 24: 12 เมื่อจำแนกต้นทุนรวมเฉลี่ยตามขนาด รพ.สต. คือ ใหญ่ กลาง เล็ก เท่ากับ 3.9, 2.4, และ 1.7 ล้านบาท ตามลำดับ โดยสัดส่วนค่าแรง ค่าวัสดุ และ ค่าลงทุน จะใกล้เคียงกันใน รพ. สต. ทุกขนาดคือต้นทุนร้อยละ 60 หรือมากกว่า เป็นค่าแรง ส่วนค่าเฉลี่ยต้นทุนต่อหัวประชากรในภาพรวมเป็น 488 บาท โดย รพ.สต. ขนาดใหญ่จะมีต้นทุนต่อหัวประชากรตํ่ากว่า รพ.สต. ขนาดอื่น ๆ สำหรับต้นทุนเฉลี่ย ต่อการบริการรักษาพยาบาลของกลุ่มตัวอย่างรวม เป็น 64 บาทต่อครั้ง และ รพ.สต. ขนาดใหญ่มีต้นทุนเฉลี่ย การรักษาพยาบาลสูงที่สุด ซึ่งอาจเป็นผลมาจากสัดส่วนการรับบริการรักษาพยาบาลต่อประชากรตํ่าที่สุด สำหรับอัตราคืนทุนของ รพ.สต. ตัวอย่างในภาพรวม เป็น 0.76 และผลการศึกษาเป็นไปในทิศทางเดียวกัน เมื่อพิจารณาตามขนาดของ รพ.สต. สรุปผลการวิจัย: ต้นทุนค่าแรงเป็นสัดส่วนประมาณสองในสาม ของต้นทุน รวมทั้งหมด ประกอบกับอัตราคืนทุนเฉลี่ยของ รพ.สต. ส่วนใหญ่น้อยกว่าหนึ่ง ผลการศึกษาแสดงให้ถึง ความสำคัญของ การบริหารทรัพยากรบุคคล การประหยัดต้นทุนต่อขนาด และการบริหารความเสี่ยงของหน่วย บริการ ต่อการพัฒนาศักยภาพของ รพ.สต. ในการจัดบริการด้านสุขภาพได้อย่างมีประสิทธิภาพและคุ้มทุน