พฤติกรรมการออกกำลังกายของนักศึกษาคณะเภสัชศาสตร์ ตามแบบจำลองการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ

บทคัดย่อ

บทนำ: งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการออกกำลังกายของนักศึกษาคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยในภาคตะวันออกเฉียงเหนือด้วยแบบจำลองการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ (Transtheore-tical model) วิธีดำเนินการวิจัย: การวิจัยแบบภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่างคือนักศึกษาคณะเภสัชศาสตร์ 3 สถาบัน ดังนี้ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีมหาวิทยาลัยมหาสารคาม และมหาวิทยาลัยขอนแก่น ในปีการศึกษา 2559 เก็บข้อมูลด้วย แบบสอบถามออนไลน์ที่พัฒนาตามแบบจำลองการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติคทวิ ผลการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างรวม 490 คน เข้าร่วมการศึกษาโดยสมัครใจ ประมาณสามในสี่เป็นหญิง (ร้อยละ 75.31) เป็นนักศึกษามหาวิทยาลัยอุบลราชธานีมากที่สุด คือ ร้อยละ 70.82 และประมาณครึ่งหนึ่งมีดัชนีมวลกายอยู่ในเกณฑ์ปกติ (ร้อยละ 54.69) ส่วนใหญ่ไม่ได้ออกกำลังกายเป็นประจำ โดยพบว่าอยู่ในขั้นการเตรียมออกกำลังกายมากที่สุด (ร้อยละ 43.1) และบางส่วนอยู่ในขั้นความพร้อมที่ต่ำกว่า คือ ติดที่จะออกกำลังกาย และยังไม่เคยคิดที่จะออกกำลังกาย (ร้อยละ 21.4 และ 10.0 ตามลำดับ) ค่าคะแนนเฉลี่ย องค์ประกอบด้านการรับรู้ความสามารถของตนเอง และกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอยู่ในระดับปานกลาง (2.54 + 0.53 และ 2.60 + 0.47 ตามลำดับ, ช่วงคะแนน 1 ถึง 4) ส่วนคะแนนดุลยภาพการตัดสินใจอยู่ในระดับสูง (3.08 + 0.39) ผลการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติคทวิ โดยแบ่งขั้นความพร้อมการออกกำลังกายเป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มที่ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม และกลุ่มที่ไม่ได้ออกกำลังกาย พบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อขั้นความพร้อมการออกกำลังกายอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คือ เพศ การรับรู้ความสามารถตนเอง และกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม โดยเพศชายอยู่ในกลุ่มที่ออกกำลังกายอย่างเหมาะสมสูงกว่าเพศหญิง (Odds ratio = 2.26 (95% Cl = 1.37 - 3.72) และค่าคะแนนการรับรู้ความสามารถตนเอง หรือกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่สูงขึ้นมีความสัมพันธ์กับกลุ่มการออกกำลังกายอย่างเหมาะสม (Odds ratio = 2.50 (1.46-4.28) และ Odds ratio = 3.92 (2.12 - 7.25) ตามลำดับ) สรุปผลการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างนักศึกษาเภสัชศาสตร์ส่วนใหญ่ยังไม่ได้ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม มหาวิทยาลัยควรส่งเสริมการออกกำลังกาย โดยจัดกิจกรรมตามหลักกระบวนการเปลี่ยนแปลงที่เหมาะลมกับขั้นความพร้อมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของกลุ่มเป้าหมาย รวมทั้งเน้นที่กลุ่มนักศึกษาหญิงและการส่งเสริมการรับรู้ความสามารถตนเอง