มุมมองของบุคลากรทางการแพทย์และผู้ป่วยต่อปัญหาหอบกำเริบเฉียบพลันซ้ำ

บทคัดย่อ

บทนำ: ประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคหืดที่หอบกำเริบเฉียบพลันต้องนอนรักษาในโรงพยาบาลและมาห้องฉุกเฉินร้อยละ 15 และ 21 ตามลำดับ ซึ่งมีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต ดังนั้นการศึกษาถึงปัญหาของการหอบกำเริบเฉียบพลันเพื่อให้ทราบถึงสาเหตุหรือปัจจัยที่ทำให้เกิดปัญหาดังกล่าวจากบุคลากรทางการแพทย์ที่ดูแลผู้ป่วยเหล่านี้โดยตรงและจากผู้ป่วยที่หอบกำเริบเฉียบพลันซ้ำจึงมีประโยชน์เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยโรคหืดที่มีประสิทธิภาพต่อไป มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามุมมองของบุคลากรทางการแพทย์และผู้ป่วยต่อปัญหาหอบกำเริบเฉียบพลันซ้ำ วิธีดำเนินการวิจัย: การวิจัยเชิงคุณภาพแบบเชิงพรรณ(descriptive study) เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกบุคลากรทางการแพทย์ที่ดูแลผู้ป่วยโรคหืดจำนวน 12 คน และผู้ป่วยที่หอบกำเริบซา มาห้องฉุกเฉินตั้งแต่ 2 ครั้งขึ้นไปหรือผู้ดูแลจำนวน 30 คน โดยใช้เวลาสัมภาษณ์ 30 นาทีต่อคน และได้บันทึก เทปเสียง การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงเนี้อหา (content analysis) ในการสะท้อนสาเหตุของปัญหาในความคิดเห็นของผู้ให้และผู้รับบริการ ผลการวิจัย จากการสัมภาษณ์บุคลากรทางการแพทย์เชิงลึกมีความคิดเห็นว่าปัญหาหลักที่ทำให้ผู้ป่วยหอบกำเริบเฉียบพลันซ้ำคือแพทย์ให้การวินิจฉัยโรคหืดตํ่ากว่าที่ควรจะเป็น (underdiagnosis) หรือการวินิจฉัยล่าช้าทำให้เริ่มยาพ่นสเตียรอยด์ช้าซึ่งสาเหตุของปัญหาเกิดจาก แนวทางล้าสมัย และไม่ครอบคลุมทุกหัวข้อการดูแลผู้ป่วยโรคหืด เจ้าหน้าที่ทำตามแนวทางที่กำหนดแต่ไม่สมํ่าเสมอขาดการส่งต่อข้อมูลและการดูแลผู้ป่วยแบบองค์รวม ปัญหารองมาคือผู้ป่วยใช้ยาไม่ถูกต้องและมีปัจจัยกระตุ้นอาการหอบกำเริบ ผลจากการสัมภาษณ์ผู้ป่วยหรือผู้ดูแล พบว่าปัญหาหลักที่ทำให้ผู้ป่วยหอบ กำเริบคือ ผู้ป่วยได้รับปัจจัยกระตุ้นให้หอบโดยเฉพาะอย่างยิ่ง อากาศที่เปลี่ยนแปลง รองลงมาคือ ผู้ป่วยไม่มียาพ่นฉุกเฉิน ไม่มาตามนัด และซื้อยามาใช้เองร่วมกับใช้ยาพ่นไม่ถูกต้อง สรุปผลการวิจัย: ปัญหาที่ผู้ป่วยหอบกำเริบซ้ำส่วนใหญ่เกิดจากแนวทางการดูแลผู้ป่วยของบุคคลากรทางการแพทย์ ดังนั้นควรพัฒนาแนวทางการดูแลผู้ป่วยโรคหืดให้สอดคล้องกับปัญหาที่พบเพื่อนำสู่การปฏิบัติจริงที่เป็นประโยชน์ต่อไป