ยาเหลือในครอบครองของผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง ในโรงพยาบาลชุมชน

บทคัดย่อ

บทนำ: การมียาเหลือในครอบครองเกินความจำเป็น เป็นปัญหาที่สำคัญของระบบสาธารณสุข จาก “โครงการ ไข่ใหม่แลกยาเก่า" ของกระทรวงสาธารณสุขปี 2555 และอีกหลายการศึกษา สะท้อนว่ากลุ่มยาที่เหลือส่วนใหญ่เป็นยาโรคเรื้อรัง และมีสาเหตุจากพฤติกรรมการใช้ยาของผู้ป่วยในขณะที่มีการศึกษาปัญหาการมียาเหลือในครอบครองอันมีสาเหตุจากการจ่ายยาเกินจำเป็นไม่มากนัก การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาขนาดและมูลค่ายา รวมถึงปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการมียาเหลือในครอบครองของผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง ในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง วิธีดำเนินการวิจัย: เก็บข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงที่รับบริการที่คลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรังของโรงพยาบาล ในช่วง 1 เมษายน-30 กันยายน 2557 จำนวน 2,918 คน วิเคราะห์ขนาดและมูลค่ายา จากอัตราการครอบครองยา (Medication possession ratio; MPR) และวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการมียาเหลือ ใช้โดยใช้สถิติ Chi-square และ Spearman's correlation coefficeint ผลการวิจัย: พบผู้ป่วยมียาเหลือในครอบครองร้อยละ 74.61 ผู้ป่วยร้อยละ 41.60 มีอัตราการครอบครองยาที่ 1.05-1.10 มูลค่ายาเหลือในครอบครอง 91,200.46 บาท ปัจจัยที่ ส่งผลต่อการมียาเหลือในครอบครอง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) ได้แก่ อายุ จำนวนโรคเรื้อรัง และจำนวน รายการยาเรื้อรัง สรุปผลการวิจัย: แม้ว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมียาเหลือในครอบครอง แต่มีปริมาณยาเหลือในครอบครอง ไม่มากนัก (ประมาณ 5 สัปดาห์ต่อปี) อีกทั้งการศึกษานี้สะท้อนถึงการจ่ายยามากกว่าที่ผู้ป่วยต้องใช้จริงเท่านั้น ดังนั้น การแก้ปัญหาควรมีการศึกษาสาเหตุของการมียาเหลือในครอบครองอันเกิดจากพฤติกรรมการใช้ยาของผู้ป่วยซึ่งมีหลากหลายช่องทาง อาทิ การรณรงค์ให้ผู้ป่วยนำยามาโรงพยาบาลทุกครั้ง, การให้คำปรึกษาด้านยา และระบบการเติมยา เป็นต้น