การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ป่วยเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลินในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหนองแต้น้อย อำเภอนาคูน จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

บทนำ: การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลองมีวัตถประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมตามแบบแผนความเชื่อ ด้านสุขภาพร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคมของผู้ป่วยเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน เปรียบเทียบพฤติกรรมในการ รับรู้ และเปรียบเทียบการป้องกันโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน ระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ ก่อน และหลังการทดลอง ในเขตรับผิดชอบของโรงพยาบาลล่งเสริมสุขภาพตำบลหนองแต้น้อย ตำบลหนองคู อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม วิธีดำเนินการวิจัย: รูปแบบเป็นการวิจัยกึ่งทดลองโดยการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ตามเกณฑ์คัดเลือกคุณสมบัติเป็นผู้ป่วยเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลินทีมีอายุระหว่าง 30 - 60 ปี แบ่งออกเป็นกลุ่ม ทดลอง 30 คนและกลุ่มเปรียบเทียบ 30 คน ใช้ระยะเวลาทั้งสิ้น 12 สัปดาห์ โดยกลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมการ ส่งเสริมสุขภาพตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ประกอบด้วยแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ 4 ขั้นตอน ดังนี้ 1) การรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรค 2) การรับรู้ความรุนแรงของการเกิดโรค 3) การรับรู้ประโยชน์ และ 4) การรับรู้ อุปสรรค เก็บรวบรวมข้อมูลก่อนและหลังการทดลองโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยโปรแกรมสำเร็จรูป การวิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปใช้สถิติเชิงพรรณนา และใช้สถิติ เชิงอนุมานในการวิเคราะห์การเปรียบเทียบความแตกต่าง ค่าคะแนนเฉลี่ยภายในกลุ่มวิเคราะห์ด้วยสถิติ Paired Sample t-test และระหว่างกลุ่มวิเคราะห์ด้วยสถิติ Independent Sample t-test ผลการวิจัย: ภายหลังการดำเนินกิจกรรมตามโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพดังกล่าว กลุ่มทดลองมีค่าคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการป้องกันภาวะแทรกซ้อน ในองค์ประกอบ 4 ด้าน คือ 1) การรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน 2) การรับรู้ความรุนแรงของการเกิด ภาวะแทรกซ้อน 3) การรับรู้ประโยชน์ และ 4) การรับรู้อุปสรรคของการรับประทานยาและการควบคุมอาหารมีการเปลี่ยนแปลงดีขึ้นมากกว่าก่อนการทดลอง และมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value<0.05) สรุปผลการวิจัย: การดำเนินกิจกรรมตามโปรแกรมดังกล่าวสามารถบรรลุผลการปรับเปลี่ยน พฤติกรรมกลุ่มเป้าหมายได้ ปัจจัยแห่งความสำเร็จของการวิจัยครั้งนี้ คือ การสร้างการรับรู้ร่วมกันระหว่างผู้ป่วย ครอบครัวและชุมชน และร่วมมือกันในการดูแลอย่างใกล้ชิดที่บ้านและชุมชน ผ่านพื้นที่เรียนรู้ ที่เรียกว่า “กิจกรรม 3 ลานพิชิตเบาหวาน” ที่เน้นกิจกรรมการมีส่วนร่วมของชุมชนสามด้านคือ การดูแลจิตใจ อาหาร และการออกกำลัง ภายในพื้นที่ที่กลุ่มเป้าหมายสะดวก เข้าถึงง่าย และสอดคล้องกับบริบทชุมชน