ความตั้งใจที่จะรายงานและเหตุผลที่ไม่รายงานความคลาดเคลื่อนทางยาของบุคลากรทางการแพทย์ : กรณีศึกษาโรงพยาบาลประจำจังหวัดแห่งหนึ่งในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทนำ: การรายงานความคลาดเคลื่อนเป็นเครื่องมือสำคัญในการใช้ปรับปรุงคุณภาพการให้บริการสุขภาพ  บุคลากรทางการแพทย์ทุกคน จำเป็นต้องเรียนรู้ในการตรวจจับ เข้าใจในระบบการรายงาน และสามารถนำข้อมูลมาวิเคราะห์สาเหตุและจัดการเชิงระบบเพื่อลดความเสี่ยงที่จะเกิดกับผู้ป่วยได้ อย่างไรก็ตามปัญหาสำคัญที่พบตามมาในระบบการป้องกันนี้คือ การไม่รายงานหรือรายงานน้อยกว่าความคลาดเคลื่อนที่เกิดขึ้นจริงทำให้ข้อมูลที่เก็บได้ไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ตรงกับความเป็นจริง การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะและระดับความตั้งใจที่จะรายงานความคลาดเคลื่อนทางยาและหาเหตุผลที่บุคลากรทางการแพทย์แต่ละวิชาชีพไม่รายงานเมื่อเกิดความคลาดเคลื่อนทางยาขึ้น วิธีดำเนินการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ ดำเนินการโดยใช้เครื่องมือเป็นแบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่างเป็นบุคลากรทางการแพทย์ ประกอบด้วย แพทย์ เภสัชกร และพยาบาลวิชาชีพ โรงพยาบาลประจำจังหวัดแห่งหนึ่งในประเทศไทย  จำนวน 196 คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้ ค่าเฉลี่ย ร้อยละ ทดสอบความสัมพันธ์ด้วยค่าไคร์สแควร์ และสถิติ Kruskal Wallis test  ผลการศึกษา: พบว่าบุคลากรทางการแพทย์ในทุกวิชาชีพมีความตั้งใจที่จะรายงานมากขึ้นเมื่อเกิดความคลาดเคลื่อนทางยาที่มีผลกระทบต่อผู้ป่วยในระดับความรุนแรงที่มากขึ้น โดยที่แพทย์ให้ความสำคัญกับการรายงานเหตุการณ์เกือบพลาด(near miss) มากกว่าเภสัชกรและพยาบาล  และเหตุผลหลักที่บุคลากรทางการแพทย์ไม่รายงานเมื่อเกิดความคลาดเคลื่อนทางยาขึ้น คือ การมีภาระงานมากทำให้ลืมที่จะรายงาน, ไม่อยากถูกพาดพิงถึงและกลัวถูกตำหนิจากหัวหน้างาน ทั้งนี้แพทย์มีเหตุผลที่ต่างไปจากเภสัชกรและพยาบาล คือไม่ทราบว่าใครควรเป็นผู้รายงาน แทนการกลัวถูกตำหนิจากหัวหน้างาน สรุปผลการศึกษา: จากผลการศึกษานี้ทำให้เห็นว่า ควรมีพัฒนาเชิงระบบของโรงพยาบาล เพื่อสร้างบรรยากาศและวัฒนธรรมในองค์กรที่สร้างสรรค์ ไม่กล่าวโทษคนผิด รวมทั้งพัฒนาระบบการรายงานให้เอื้อต่อการส่งเสริมให้เกิดการรายงานความคลาดเคลื่อนทางยา โดยเฉพาะความคลาดเคลื่อนทางยาระดับต่ำที่บุคลากรทางการแพทย์ส่วนใหญ่ยังให้ความสำคัญน้อยอันจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยต่อไป