ผลการรักษาและมูลค่าการรักษาจากการใช้แนวทางการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลในร้านยามหาวิทยาลัยมหาสารคาม

บทคัดย่อ

บทนำ การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่สมเหตุผลนำมาซึ่งปัญหาเชื้อดื้อยา ในปัจจุบันหลักการจ่ายยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลเป็นแนวทางในการส่งเสริมให้เกิดการใช้ยาปฏิชีวนะที่สมเหตุผลมากขึ้นและลดปัญหาเชื้อดื้อยาได้ วัตถุประสงค์ เพื่อประเมินผลทางคลินิกและมูลค่าการรักษาของผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบและโรคท้องเสียตามแนวทางการจ่ายยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล หรือ Antibiotics Smart Use (ASU) ที่ร้านยามหาวิทยาลัย คณะเภสัชศาสตร์มหาสารคามจำนวน 3 สาขา วิธีการ รูปแบบการศึกษาเป็นเชิงพรรณนา กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบที่มารับบริการด้วยอาการเจ็บคอและผู้ป่วยโรคท้องเสียที่มารับบริการที่ร้านยามหาวิทยาลัย ในช่วงเดือนตุลาคมถึงธันวาคม 2555 โดยผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบจะได้รับการประเมินและจัดกลุ่มตาม McIsaac score สำหรับผู้ป่วยโรคท้องเสียจะได้รับการประเมินอาการและแบ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับและไม่ได้รับยาปฏิชีวนะ จากนั้นติดตามหลังการรักษา 5 และ 3 วัน สำหรับโรคคอหอยอักเสบและท้องเสีย ตามลำดับ ผลการศึกษา ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบส่วนใหญ่ถูกจัดอยู่ในกลุ่ม0-1 คะแนน ซึ่งเป็นกลุ่มที่ไม่ได้รับยาปฏิชีวนะคิดเป็นร้อยละ 58.3, กลุ่ม 2-3 คะแนนที่ได้รับและไม่ได้รับยาปฏิชีวนะและกลุ่มที่ได้ ≥4 คะแนน คิดเป็นร้อยละ 10.2, 29.1 และ 2.4 ตามลำดับ ผู้ป่วยโรคท้องเสียส่วนใหญ่จะถูกจัดอยู่ในกลุ่มที่ไม่ได้รับยาปฏิชีวนะคิดเป็นร้อยละ 85.7 ผลการรักษาพบว่า ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบส่วนใหญ่มีอาการหายเป็นปกติคิดเป็นร้อยละ 71.7 โดยกลุ่ม 0-1 คะแนน, กลุ่ม 2-3 คะแนนที่ได้รับและไม่ได้รับยาปฏิชีวนะ และกลุ่ม ≥4 คะแนน มีอาการหายเป็นปกติคิดเป็นร้อยละ 75.7, 69.2, 64.9 และ 66.7 ตามลำดับ ส่วนผู้ป่วยโรคท้องเสียส่วนใหญ่มีอาการหายเป็นปกติคิดเป็นร้อยละ 95.2 สำหรับมูลค่าการรักษาของผู้ป่วย พบว่าผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบในกลุ่ม 2-3 คะแนนที่ได้รับยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนมากที่สุด และกลุ่ม 2-3 คะแนนที่ไม่ได้รับยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายน้อยที่สุด โดยผู้ป่วยกลุ่ม 2-3 คะแนนที่ได้รับยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายต่อคนมากกว่ากลุ่ม ≥4 คะแนน สำหรับผู้ป่วยโรคท้องเสียในกลุ่มที่ได้รับยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนมากกว่ากลุ่มที่ไม่ได้ยาปฏิชีวนะ เมื่อประเมินความพึงพอใจพบว่า โดยรวมแล้วผู้ป่วยมีความพึงพอใจอยู่ในระดับพอใจถึงพอใจมาก สรุปผล ผลการศึกษาดังกล่าวสอดคล้องกับผลการศึกษาของแนวทางการจ่ายยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลตามหลักการของ ASU ในโรงพยาบาล ดังนั้นการนำแนวทางของ ASU มาประยุกต์ใช้ในร้านยาจะช่วยให้ผู้ป่วยได้รับยาปฏิชีวนะอย่างเหมาะสมและมีผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ