กระบวนการเสริมสร้างพลังอำนาจผู้ป่วยเบาหวานแบบรายบุคคล

บทคัดย่อ

บทนำ: การศึกษากระบวนการเสริมสร้างพลังอำนาจที่ผ่านมาไม่ได้อธิบายพฤติกรรมหรือกระบวนการที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยในแต่ละขั้นของการเกิดพลังอำนาจอย่างชัดเจนจึงยากต่อการนำไปปฏิบัติจริง งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาขั้นและกระบวนการที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยในแต่ละขั้นระหว่างการนำแนวทางการเสริมสร้างพลังอำนาจมาใช้ วิธีดำเนินการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) โดยใช้แนวทางการเสริมสร้างพลังอำนาจผู้ป่วยเบาหวานแบบรายบุคคลที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้นตามแนวคิดของกิบสัน ระยะเวลาเก็บข้อมูล 3 เดือน (ธันวาคม พ.ศ. 2553 ถึงกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2554) กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยเบาหวานที่รับการรักษาต่อเนื่องที่คลินิกเบาหวานโรงพยาบาลหนองแซง ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ (ฮีโมโกลบินเอวันซีมากกว่า 6.5%) คัดเลือกตัวอย่างแบบเจาะจงตามเกณฑ์ที่กำหนด 10 ราย เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการและการสังเกตแบบมีส่วนร่วมรายบุคคลที่บ้านหรือที่ทำงานของผู้ป่วย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษา: พบว่ากระบวนการเสริมสร้างพลังอำนาจที่เกิดขึ้นในกลุ่มผู้ที่พร้อมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อภาวะสุขภาพที่ดีขึ้น (n = 3) เหมือนกับกระบวนการที่เกิดขึ้นในกลุ่มผู้ที่ไม่พร้อม (n = 7) แต่จะข้ามไปสู่ขั้นต่อไปได้เร็ว โดยรวมพบว่าเกิดขั้นและกระบวนการตามแนวทางการเสริมสร้างพลังอำนาจครบแม้ว่าในผู้ป่วยแต่ละรายจะไม่พบทุกขั้นหรือทุกกระบวนการก็ตาม คือ 1) ขั้นการค้นพบสถานการณ์จริง มีกระบวนการการรับรู้ปัญหา การแสวงหาข้อมูล และการตระหนักและยอมรับถึงปัญหาที่เกิดขึ้น 2) ขั้นการสะท้อนคิดอย่างมีวิจารณญาณ พบกระบวนการค้นหาทางเลือกที่จะปฏิบัติ การเล่าประสบการณ์ที่ผ่านมา และการประเมินผลการปฏิบัติที่เคยกระทำมา 3) ขั้นตัดสินใจเลือกวิธีปฏิบัติที่เหมาะสม มีกระบวนการกำหนดเป้าหมายของตนเอง และการระบุแนวทางที่จะปฏิบัติ และ 4) ขั้นการคงไว้ซึ่งการปฏิบัติที่มีประสิทธิภาพ มีกระบวนการการสร้างแรงจูงใจของตนให้คงอยู่ สรุปผล: มีขั้นและกระบวนการตามแนวทางการเสริมสร้างพลังอำนาจเกิดขึ้นครบทุกขั้นและกระบวนการ แม้จะแตกต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย เมื่อสามารถสนับสนุนให้ผู้ป่วยตระหนักและยอมรับปัญหาได้ ผู้ป่วยจะเกิดกระบวนการเรียนรู้และมีความมั่นใจในการแก้ปัญหาสุขภาพด้วยตนเอง