ความรู้และพฤติกรรมการเลือกใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนของผู้ประกอบการร้านอาหาร กับปัญหาการปนเปื้อนของโลหะหนักจากถุงพลาสติก: กรณีศึกษาตลาดในมหาวิทยาลัยขอนแก่น

บทคัดย่อ

ถุงพลาสติกเป็นภาชนะบรรจุอาหารที่ได้รับความนิยมใช้ในการบรรจุอาหารทั้งร้อนและเย็น และผู้จำหน่ายอาหารจะเป็นผู้เลือกถุงพลาสติกในการบรรจุอาหารให้แก่ผู้บริโภค ซึ่งหากเลือกใช้ถุงพลาสติกผิดประเภท หรือใช้ไม่ถูกต้องตามคุณสมบัติของถุงพลาสติก อาจทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของผู้บริโภคได้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรู้ และพฤติกรรม รวมทั้งความสัมพันธ์ระหว่างความรู้กับพฤติกรรม การใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนของผู้ประกอบการร้านอาหาร กับปัญหาการปนเปื้อนของโลหะหนักจากถุงพลาสติกที่ผู้ประกอบการร้านอาหารเลือกใช้ วิธีการ: เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์ (Analytical Research) ศึกษาจากผู้ประกอบร้านอาหารทั้งหมดที่ใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนของตลาดในมหาวิทยาลัยขอนแก่นซึ่งมีจำนวน  149 รายมีผู้ยินยอมให้เก็บข้อมูลโดยสมัครใจจำนวน 106 ราย เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามเกี่ยวกับความรู้ และพฤติกรรมการใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อน โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และเชิงวิเคราะห์ และศึกษาการปนเปื้อนของโลหะหนักจากถุงพลาสติกที่เลือกใช้ ซึ่งการวิเคราะห์หาปริมาณโลหะหนัก (เทียบเป็นตะกั่ว) ใช้วิธีวิเคราะห์พลาสติกที่สัมผัสกับอาหาร มาตรฐานเลขที่ มอก. 656-2556 ผลการศึกษา: ผู้ตอบแบบสอบถามซึ่งเป็นผู้ประกอบการร้านอาหารที่ใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนเพื่อจำหน่าย มีความรู้ว่าถุงพลาสติกสำหรับบรรจุอาหารต้องมีข้อความว่าใช้สำหรับบรรจุอาหารระบุบนฉลากมากที่สุด (ร้อยละ 84.0) รองลงมาคือรู้ว่าถุงพลาสติกสำหรับบรรจุอาหารต้องมีข้อความแนะนำวิธีการใช้ และคำเตือนระบุบนฉลาก (ร้อยละ 79.2) ส่วนใหญ่มีพฤติกรรมซื้อถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนมาจากร้านขายส่งและขายปลีกถุงพลาสติก (ร้อย 81.1) โดยเลือกจาก สะดวก ใกล้ หาซื้อง่าย (ร้อยละ 59.4) รองลงมาคือ มีข้อความว่าใช้สำหรับบรรจุอาหารร้อนระบุบนฉลาก (ร้อยละ 52.8) ในภาพรวมพบว่าความรู้ไม่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการเลือกใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อน (P>0.05) และพบว่าถุงพลาสติกที่ใช้บรรจุอาหารร้อนทุกตัวอย่างไม่เป็นไปตามประกาศคณะกรรมการว่าด้วยฉลากฉบับที่ 9 (พ.ศ. 2544) เรื่อง ให้ผลิตภัณฑ์พลาสติกเป็นสินค้าที่ควบคุมฉลาก ซึ่งไม่สามารถนำมาใช้บรรจุอาหารร้อนได้ เนื่องจาก 1) ข้อมูลบนฉลากระบุอุณหภูมิใช้งานได้ไม่เกิน 95 องศาเซลเซียส (ร้อยละ 69.81) และไม่ระบุอุณหภูมิใช้งาน (ร้อยละ 30.19) 2) ระบุคำเตือนบนฉลากว่าไม่ควรใช้ถุงร้อนกับอาหารและสิ่งของที่ร้อนเกิน 95 องศาเซลเซียส (ร้อยละ 1.89) และไม่ระบุคำเตือนในการใช้งาน (ร้อยละ 98.11) ในส่วนของการวิเคราะห์การปนเปื้อนโลหะหนัก (เทียบเป็นตะกั่ว) ที่ละลายออกมาจากถุงพลาสติกตัวอย่างโดยใช้วิธีวิเคราะห์พลาสติกที่สัมผัสกับอาหาร มาตรฐานเลขที่ มอก. 656-2556 ณ อุณหภูมิ (60±2) องศาเซลเซียส ระยะเวลา 30 นาที ทุกตัวอย่างไม่พบการปนเปื้อนโลหะหนัก (เทียบเป็นตะกั่ว) และที่อุณหภูมิ (95±2) องศาเซลเซียส ระยะเวลา 30 นาที ทุกตัวอย่างพบการปนเปื้อนโลหะหนัก (เทียบเป็นตะกั่ว) แต่ไม่เกินมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมกำหนด สรุปผลการศึกษา: ความรู้ ไม่มีผลต่อพฤติกรรมการเลือกใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนของผู้ตอบแบบสอบถามซึ่งเป็นผู้ประกอบการร้านอาหารที่ใช้ถุงพลาสติกบรรจุอาหารร้อนเพื่อจำหน่าย และพบว่าอุณหภูมิมีผลต่อปริมาณการปนเปื้อนของโลหะหนัก ข้อเสนอแนะ: ควรมีการควบคุม กำกับ ดูแล ให้ความรู้แก่ผู้บริโภค และผู้ประกอบการร้านอาหาร ในการพิจารณาเลือกใช้ถุงพลาสติกที่ถูกต้องเหมาะสมในการบรรจุอาหารร้อน เพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพของผู้บริโภค