ผลการแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนฟอร์มาลินในปลาหมึกกรอบและสไบนางโดยความร่วมมือของผู้ประกอบการ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

บทนำ: ฟอร์มาลิน หรือน้ำยาดองศพ เป็นสารเคมีที่ห้ามใช้ในอาหารตามพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 มักพบการลักลอบใส่ในอาหารทะเล รวมทั้งปลาหมึกกรอบและสไบนาง จากผลการตรวจสอบในจังหวัดลำปาง พบการ ปนเปื้อนฟอร์มาลินในอาหาร ร้อยละ 2.0 และ 1.4 โดยพบในปลาหมีกกรอบและสไบนาง ร้อยละ 14.8 และ 8.0 ใน ปีงบประมาณ 2554 และ 2555 ตามลำดับ วัตถุประสงค์: การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการ แก้ไขปัญหาการปนเปื้อนฟอร์มาลินในปลาหมึกกรอบและสไบนางโดยความร่วมมือของผู้ประกอบการ วิธีดำเนินการวิจัย: การวิจัยเชิงทดลองแบบเปรียบเทียบก่อนและหลัง (Pretest Posttest Experimental Study) กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษา เป็นปลาหมึกกรอบและสไบนาง ที่สุ่มจากสถานที่จำหน่ายในพื้นที่ ซึ่งผู้ประกอบการรับมาจากผู้ค้าส่งนอกพื้นที่จังหวัด ลำปาง จำนวน 17 ราย การเลือกกลุ่มตัวอย่างเป็นแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ แบบเก็บข้อมูล แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์เชิงลึก ดำเนินการใน 7 อำเภอ ในจังหวัดลำปาง ระหว่างเดือนตุลาคม 2558-มกราคม 2559 เก็บข้อมูลผลการตรวจฟอร์มาลินก่อนและหลังดำเนินการ จัดทำบันทึกความร่วมมือกับผู้ประกอบการ ประสานขอ ความร่วมมือจากผู้ประกอบการต้นทาง สอนการใช้ชุดทดสอบเบื้องต้น สนับสนุนชุดทดสอบให้แก่ผู้ประกอบการและให้ สุ่มตรวจสอบฟอร์มาลินอย่างต่อเนื่อง มอบป้ายรับรอง “ร้านนี้จำหน่ายปลาหมึกกรอบ สไบนางปลอดภัยจากฟอร์มาลิน (น้ำยาดองศพ)” แก่ผู้ประกอบการซึ่งมีผลการตรวจผ่านเกณฑ์ 3 รอบติดต่อกัน วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา เปรียบเทียบผลการตรวจหาฟอร์มาลินก่อนและหลังมีการแทรกแซง โดยใช้สถิติ Fisher’s exact probability test กำหนดนัยสำคัญทางสถิติ ที่ค่า p<0.05 ผลการวิจัย: พบว่าก่อนดำเนินการพบการปนเปื้อนฟอร์มาลิน ร้อยละ 18.3 หลังการดำเนินการลดลงเหลือ ร้อยละ 2.3 โดยพบฟอร์มาลินในตัวอย่างที่เก็บจากต่างอำเภอ และผลจากการ-สัมภาษณ์เชิงลึก พบว่าผู้ประกอบการยินดีให้ความร่วมมือในการดำเนินการ เจ้าหน้าที่ควรมีการติดตามอย่างต่อเนื่อง จริงจัง จะสามารถแก้ปัญหาได้ และเห็นว่ารูปแบบที่ผู้ประกอบการร่วมมือเป็นเครือข่ายตรวจสอบเฝ้าระวังเป็นรูปแบบที่ดี ควรทำอย่างต่อเนื่องต่อไป สรุปผลการวิจัย: กระบวนการจัดการปัญหาฟอร์มาลินปนเปื้อนในปลาหมึกกรอบและ สไบนาง โดยกระบวนการที่ผู้ประกอบการมีส่วนร่วม สามารถลดการปนเปื้อนฟอร์มาลินในปลาหมึกกรอบและสไบนางได้