การจัดการภาวะท้องผูกเรื้อรังสำหรับเภสัชกรชุมชน

บทคัดย่อ

ภาวะท้องผูกเรื้อรังเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญและพบบ่อยในร้านยา แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ 1) ภาวะท้องผูกชนิดปฐมภูมิ อาจเกิดจากลำไส้มีการเคลื่อนไหวช้ากว่าปกติ กล้ามเนื้อเชิงกรานทำงานไม่สอดประสานกับกล้ามเนื้อหูรูดทวาร หรืออาจเกิดจากโรคลำไส้แปรปรวน  2) ภาวะท้องผูกชนิดทุติยภูมิ เป็นอาการที่เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น โรคทางระบบประสาท หรือยาบางชนิด การรักษาภาวะท้องผูกเรื้อรังประเภทนี้จึงเน้นที่การแก้ไขสาเหตุเป็นหลัก บทบาทของเภสัชกรชุมชนในการดูแลผู้ป่วยภาวะท้องผูกเรื้อรัง คือ การซักประวัติ ประเมินความรุนแรงของอาการ วิเคราะห์สาเหตุเบื้องต้นและตรวจหาอาการหรือสัญญาณเตือนอันตราย เพื่อพิจารณาว่าควรให้การรักษาในร้านยาหรือส่งต่อผู้ป่วยไปยังสถานพยาบาล การรักษาผู้ป่วยภาวะท้องผูกเรื้อรัง จะให้การรักษาโดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมร่วมกับพิจารณาให้ยาระบาย โดยมีเป้าหมายในการรักษา คือ บรรเทาอาการท้องผูก ป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อน เพิ่มคุณภาพชีวิตให้แก่ผู้ป่วย และให้ผู้ป่วยพึงพอใจกับผลการรักษาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ดังนั้น จึงควรพิจารณายาระบายที่สามารถใช้ในระยะยาวโดยที่มีประสิทธิภาพสูงและผลข้างเคียงต่ำ โดยแนะนำยากลุ่ม osmotic laxatives ได้แก่ lactulose หรือ polyethylene glycol เป็นตัวเลือกแรก กรณีไม่ตอบสนองต่อการรักษา ควรพิจารณาเปลี่ยนหรือเพิ่มยากลุ่ม stimulant laxatives ร่วมด้วย หากยังไม่ตอบสนองต่อการรักษาควรพิจารณาให้ยาระบายรุ่นใหม่ที่มีความจำเพาะเจาะจงมากขึ้น เช่น กลุ่มยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้นตัวรับเซโรโทนิน