ผลลัพธ์การดำเนินงานตามนโยบายการพัฒนาระบบบริการสุขภาพ สาขาการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (Service plan RDU) ของโรงพยาบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 8

บทคัดย่อ

เพื่อศึกษาผลลัพธ์การดำเนินงานตามนโยบายการพัฒนาระบบบริการสุขภาพ สาขาการใช้ยาอย่างสมเหตุผลของโรงพยาบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 8 ระหว่างปีงบประมาณ 2560 - 2561 และสะท้อนข้อมูลไปสู่การจัดการปัญหารวมถึงการพัฒนาต่อยอดไปสู่ความสำเร็จของการเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลตามบริบทที่เหมาะสม วิธีการวิจัย: แบ่งออกเป็น 2 ส่วนได้แก่ ส่วนที่ 1 เป็นการวิจัยเชิงปริมาณโดยใช้ข้อมูลทุติยภูมิจากโปรแกรมรรายงานเฉพาะกิจของกองบริหารการสาธารณสุขและโปรแกรม RDU 2016 ของโรงพยาบาลบ้านม่วง ปีงบประมาณ 2560 – 2561 นำมาวิเคราะห์โดยใช้สถิติพรรณนา ร้อยละ ส่วนที่ 2 การศึกษาเชิงคุณภาพ ทบทวนเอกสารได้แก่ รายงานการประชุม การถอดบทเรียนในเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ในการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุขปีงบประมาณ 2560-2561 การสัมภาษณ์เชิงลึก ด้วยคำถามปลายเปิด นำมาวิเคราะห์เชิงประเด็นเพื่อหาปัจจัยสนับสนุนและอุปสรรคในการดำเนินงานตามนโยบายส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ผลการวิจัย: แบ่งออกเป็น 2 ส่วนได้แก่ ส่วนที่ 1 ผลลัพธ์ด้านกระบวนการ ผลลัพธ์การดำเนินงานในปีงบประมาณ 2560 - 2561 พบว่า การกำหนดนโยบายเป็น RDU Hospital (ร้อยละ 95.45,100), มาตรการและกิจกรรมส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (ร้อยละ 95.45,100), การพัฒนาระบบสารสนเทศในการจัดเก็บข้อมูล (ร้อยละ 95.45,100), การติดตามประเมินผล(ร้อยละ 95.45,100) และการจัดการเชื้อดื้อยา (ร้อยละ 88.89,100) ส่วนที่ 2 ผลลัพธ์รายตัวชี้วัด  พบว่าตัวชี้วัดที่มีผลลัพธ์เกินร้อยละ 80 ในปีงบประมาณ 2560 มี 9 รายการได้แก่ตัวชี้วัดที่ 1 การสั่งยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ (ร้อยละ 93.18), ตัวชี้วัดที่ 3 รายการยาใน 13 กลุ่ม ที่มีรายละเอียดบนฉลากยาครบถ้วน (ร้อยละ 96.59), ตัวชี้วัดที่ 4 รายการยาที่ตัดยาที่ไม่มีประสิทธิผล 8 รายการ (ร้อยละ 95.45), ตัวชี้วัดที่ 5 โรงพยาบาลมีจริยธรรมในการจัดซื้อยา (ร้อยละ 95.45), ตัวชี้วัดที่ 13 ผู้ป่วยนอกโรคไตเรื้อรังระดับ 3 ขึ้นไปที่ได้รับยา NSAIDs (ร้อยละ 100), ตัวชี้วัดที่ 14 ผู้ป่วยที่มีการใช้ยากลุ่ม NSAIDs ซ้ำซ้อนไม่เกินร้อยละ 5 (ร้อยละ 100), ตัวชี้วัดที่ 16 ผู้ป่วยสูงอายุที่ใช้ยากลุ่ม Long-acting benzodiazepine ไม่เกินร้อยละ 5 (ร้อยละ 98.86), ตัวชี้วัดที่ 17 โรงพยาบาลไม่พบการใช้ยาที่ห้ามใช้ในสตรีตั้งครรภ์ (ร้อยละ 92.05), ตัวชี้วัดที่ 18 การได้รับยาต้านฮิสตามีนชนิด non-sedating ในเด็กที่ได้รับการวินิจฉัยเป็นโรคติดเชื้อของทางเดินหายใจ (ร้อยละ 100) และตัวชี้วัดที่ 19 รพ.สต.ในเครือข่ายที่มีอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในโรคติดเชื้อที่ระบบการหายใจช่วงบนและหลอดลมอักเสบเฉียบพลันไม่เกินร้อยละ 20 (ร้อยละ 85.23) ในปีงบประมาณ 2561 มีตัวชี้วัดที่ผ่านเกณฑ์เพิ่มขึ้นอีก 3 ตัวจากปีงบประมาณ 2560 ได้แก่ ตัวชี้วัดที่ 2 ประสิทธิผลการดำเนินงานของคณะกรรมการ PTC (ร้อยละ 100), ตัวชี้วัดที่ 10 ผู้ป่วยนอกโรคความดันเลือดสูงที่ใช้ RAS blockage 2 ชนิดร่วมกันในการรักษาโรคความดันเลือดสูง (ร้อยละ 100) และตัวชี้วัดที่ 15 ผู้ป่วยนอกสูงอายุที่ใช้ยากลุ่ม long-acting benzodiazepine (ร้อยละ 100) สรุป: ตัวชี้วัดด้านกระบวนการเป็นพื้นฐานที่สำคัญต่อการขับเคลื่อนให้เกิดความสำเร็จ จากความยากและซับซ้อนของตัวชี้วัดจำเป็นต้องอาศัยหลายปัจจัยเข้ามาเกี่ยวข้องเขตสุขภาพที่ 8 ได้นำกรอบแนวคิด 6 Building blocks เพื่อนำมาช่วยในการจัดวางแผนการขับเคลื่อนการดำเนินงานในระดับเขตสุขภาพและลงพื้นที่ในการสร้างความเข้าใจและให้คำแนะนำแก่ทีมระดับจังหวัดทั้ง 7 แห่งเพื่อสนับสนุนให้เกิดความสำเร็จโดยเน้นให้จัดการตามบริบทของแต่ละพื้นที่ การศึกษานี้ได้รวมรวมข้อมูลและทำการวิเคราะห์เบื้องต้นและตามบริบทของการดำเนินงานในเขตสุขภาพที่ 8 ยังมีประเด็นที่น่าสนใจที่ต้องทำการศึกษาเพื่อค้นหาปัจจัยสนับสนุนหรือปัจจัยที่เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินงานส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลให้บรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดในโอกาสต่อไป