ผลของโปรแกรมการรู้เท่าทันสื่อโฆษณา: กรณีศึกษาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อความงามในนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โรงเรียนสันทรายวิทยาคม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทนำ: การใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อความงามในวัยรุ่นไทยน่าเป็นห่วง ปัจจัยสำคัญที่มีอิทธิพล ต่อพฤติกรรมการใช้ผลิตภัณฑ์คือ สื่อโฆษณา ทำให้เกิดการบริโภคผลิตภัณฑ์โดยไม่ตระหนักถึงความปลอดภัยและอันตรายที่จะเกิดขึ้นการเพิ่มทักษะการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาในกลุ่มวัยรุ่นจึงมีความสำคัญ วิธีดำเนินการวิจัย: งานวิจัยเชิงทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม ประเมินผลก่อนและหลังให้โปรแกรมทำการศึกษาในกลุ่มวัยรุ่นระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย สุ่มแบบแบ่งชั้นนักเรียนมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 5 โรงเรียนสันทรายวิทยาคม จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 55 คน โดยใช้เกณฑ์สาขาวิชาที่เรียน และเพศ ได้กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมจำนวน 27 และ 28 คน ตามลำดับ เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง คือ โปรแกรมการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เพื่อความงามในกลุ่มวัยรุ่นระดับมัธยมศึกษาตอนปลายที่ผู้วิจัยได้พัฒนาขึ้นประกอบไปด้วย 5 กิจกรรมได้แก่ 1) กิจกรรมสันทนาการ 2) กิจกรรมการเข้าถึงสื่อและการรู้เท่าทันจุดมุ่งหมายของสื่อโฆษณา 3) การประเมินความน่าเชื่อถือของโฆษณาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อความงาม 4) การให้ข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เส่ริมอาหารเพื่อความงาม และ 5) การนำความรู้ที่ถูกต้องไปเผยแพร่แก่คนใกล้ตัว ผลของโปรแกรมเก็บข้อมูลจากแบบสอบถามที่ประกอบด้วยการประเมินความรู้เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อความงาม ทักษะการตรวจสอบโฆษณา การรับรู้ความเสี่ยง และการรับรู้ประสิทธิผลแห่งตน ผลการวิจัย: การรับรู้ประสิทธิผลแห่งตนในกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยรวมเพิ่มขึ้นมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P = 0.009) โดยกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยรวมเพิ่มขึ้น 2.11 ± 3.63 ในขณะที่กลุ่มควบคุมมีคะแนนเฉลี่ยรวมลดลง -2.93 ± 6.87 ในด้านความรู้พบว่า ความรู้ที่เพิ่มขึ้นเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์แอลคาร์นิทีนระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P = 0.040) โดยกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มขึ้น 1.26 ± 1.16 คะแนน และกลุ่มควบคุมมีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มขึ้น 0.57 ± 1.29 คะแนน ส่วนความรู้เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์กลูตาไธโอนพบว่า มีความแตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (P > 0.05) สำหรับทักษะการตรวจสอบโฆษณา และการรับรู้ความเสี่ยง พบว่าคะแนนเฉลี่ยที่เปลี่ยนแปลงไประหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมแตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (P > 0.05) สรุปผลการวิจัย: โปรแกรมการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาผลิตภัณฑ์เส่ริมอาหารเพื่อความงาม สามารถกระตุ้นให้นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลายเกิดการรับรู้ประสิทธิผลแห่งตนเพิ่มขึ้น