อดีต...ปัจจุบัน...อนาคต การศึกษาเภสัชศาสตร์ในประเทศไทย (ตอนที่ ๑)

บทคัดย่อ

เอกสารแนวคิดนี้มีเนื้อหาว่าด้วยการศึกษาเภสัชศาสตร์ในประเทศไทย จากอดีต ปัจจุบัน และการคาดคะเนแนวโน้มในอนาคต รายละเอียดประกอบด้วยการนำเสนอข้อมูลระดับปฐมภูมิและทุติยภูมิ และหลักฐานเชิงประจักษ์ พร้อมการตั้งข้อสังเกต การวิเคราะห์ข้อมูล การประมาณการตัวเลขและการคาดการณ์อนาคต เพื่อชี้ประเด็นพิจารณาที่สำคัญ และนำเสนอข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย โอกาสในการพัฒนาเภสัชศาสตรศึกษาและวิชาชีพ และแนวทางการจัดการศึกษาในทศวรรษหน้า สำหรับผู้บริหารสถาบันการศึกษาเภสัชศาสตร์ ผู้กำหนดนโยบาย องค์กรและภาคีเครือข่ายวิชาชีพที่เกี่ยวข้อง เนื้อหาหลักเป็นไปตามกรอบแนวคิดของกระบวนการเภสัชศาสตรศึกษา ได้แก่ ปัจจัยนำเข้า (การรับเข้านิสิตนักศึกษา) กระบวนการ (การจัดการเรียนรู้ตามหลักสูตรเภสัชศาสตรบัณฑิต) จนถึงผลผลิต (บัณฑิต ได้แก่เภสัชกร) รายละเอียดเนื้อหาแต่ละส่วนประกอบด้วย ความหมาย องค์ประกอบของงานเภสัชศาสตรศึกษา 1. ปัจจัยนำเข้า ได้แก่ กระบวนการคัดเลือกนิสิตนักศึกษา 2. ปัจจัยในกระบวนการจัดการเรียนรู้ ได้แก่ องค์ความรู้เภสัชศาสตร์ โครงสร้างหลักสูตร จำนวนและคุณภาพอาจารย์ แหล่งฝึกปฏิบัติงานวิชาชีพ คุณลักษณะบัณฑิตที่พึงประสงค์ การจัดกิจกรรมเภสัชศาสตรศึกษา แนวปฏิบัติที่ดีด้านการเรียนการสอนเภสัชศาสตร์ การศึกษาต่อเนื่องทางเภสัชศาสตร์ ความเป็นนานาชาติทางการศึกษา หลักสูตรวิชาชีพหลังปริญญา 3. ผลผลิต คือจำนวนเภสัชกร ทั้งในเชิงอุปทาน (จำนวนผลิต) และอุปสงค์ (ความต้องการกำลังคนเภสัชกรในตลาดแรงงานวิชาชีพ) ความสอดคล้องระหว่างอุปสงค์และอุปทาน เกณฑ์สมรรถนะวิชาชีพ ความรู้และทักษะวิชาชีพของบัณฑิตเพื่อการปฏิบัติงานจริง และกระบวนการจัดสอบใบประกอบวิชาชีพโดยสภาเภสัชกรรม ซึ่งเป็นการกำกับดูแลคุณภาพในขั้นสุดท้ายโดยสภาวิชาชีพการประกันคุณภาพการศึกษาตลอดกระบวนการ และยุทธศาสตร์ในการผลิตเภสัชกรที่คำนึงถึงข้อมูลพื้นฐานด้านกำลังคนที่เป็นจริง จักเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการวางแผนยุทธศาสตร์ภาพรวมของวิชาชีพ ซึ่งต้องอาศัยความมุ่งมั่น ความร่วมมือของสภาวิชาชีพและองค์กรวิชาชีพทุกภาคส่วน โดยเฉพาะสถาบันการศึกษาเภสัชศาสตร์ทุกแห่งที่จะต้องร่วมผนึกกำลังสร้างวิชาชีพเภสัชกรรมให้เข้มแข็ง มีแบบแผน ทั้งในการผลิตบัณฑิตที่มีคุณภาพและร่วมสร้างวิชาชีพให้เป็นที่ประจักษ์และมีนัยสำคัญต่อสาธารณชน ตามพันธกิจสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาทั้ง ๔ ด้าน ทั้งระดับการศึกษาปริญญาตรีและการศึกษาหลังปริญญา กระบวนการเภสัชศาสตรศึกษามีความสัมพันธ์กับปัจจัยที่เกี่ยวข้องรอบด้าน ทั้งทางด้านสังคม ด้านนโยบายภาครัฐและระบบสาธารณสุขของประเทศ บทบาทของผู้มีส่วนได้เสียทุกภาคส่วน อนึ่ง การชี้ประเด็นปัญหาและการตั้งข้อสังเกตในเอกสารแนวคิดนี้เป็นไปโดยเจตนาบริสุทธิ์และมุ่งนำเสนอประเด็นพิจารณาต่างๆ อย่างสร้างสรรค์ ด้วยประสงค์ให้ข้อมูลที่ปรากฏในเอกสารนี้เป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนางานเภสัชศาสตรศึกษาและการพัฒนาวิชาชีพให้เกิดความก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องและเต็มศักยภาพในอนาคต สืบเนื่องจากวาระที่วิชาชีพเภสัชกรรมมีอายุครบรอบ 100 ปี ในพุทธศักราช 2556 ศกนี้