การศึกษาการเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพ: กรณีศึกษาหมู่บ้านงูจงอาง จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

การศึกษาการเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพ: กรณีศึกษาหมู่บ้านงูจงอาง จังหวัดขอนแก่น มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพของหมู่บ้านงูจงอาง ใช้ระเบียบการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research)โดยเก็บข้อมูลจากการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการทบทวนเอกสาร ข้อมูลที่ได้ผ่านการตรวจสอบสามเส้า (Triangulation) และนำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis) การศึกษาในครั้งนี้มีพื้นที่ในการศึกษา 2 พื้นที่ ได้แก่ พื้นที่ที่เป็นเส้นทาง/พื้นที่ในการเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพ ซึ่งผู้ศึกษาได้ร่วมเดินทางและใช้ชีวิตร่วมกับกลุ่มคนเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพ และพื้นที่ในหมู่บ้านซึ่งเป็นชุมชนดั้งเดิมของกลุ่มคนเหล่านี้ ระยะเวลาในการเก็บข้อมูลทั้งสิ้น 12 เดือน ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2559 – 30 กันยายน 2560

ผลการศึกษาพบว่า พฤติกรรมการเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพของหมู่บ้านงูจงอางจะมีการนำสัตว์ที่พบเห็นได้ยากโดยเฉพาะงูจงอางออกมาโชว์เพื่อดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค ก่อนจะนำผลิตภัณฑ์สุขภาพออกมาโฆษณาประชาสัมพันธ์สรรพคุณ และมีการส่งเสริมให้มีการทดลองใช้ โดยผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้นมีทั้งยา อาหาร และเครื่องสำอาง ทั้งที่ผลิตเองและรับมาจำหน่าย ซึ่งสามารถแบ่งพฤติกรรมการขายได้เป็น 3 รูปแบบ คือ 1) การเร่ขายตามหมู่บ้าน 2) การเร่ขายตามตลาดนัด/งานแสดงสินค้าหรือการออกบูธแสดงสินค้า และ 3) การขายที่ชมรมงูจงอางแห่งประเทศไทย บ้านโคกสง่า

ถึงแม้ว่าพฤติกรรมการเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพของหมู่บ้านงูจงอางนั้นไม่ถูกต้องตาม พรบ.ยา พ.ศ.2510 พรบ.อาหาร พ.ศ.2522 พรบ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 และพรบ.เครื่องสำอาง พ.ศ.2558 แต่การเร่ขายผลิตภัณฑ์สุขภาพก็ยังคงได้รับความนิยม และมีการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ดังนั้นเพื่อให้ผู้บริโภคได้รับความปลอดภัยควรมีกระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์สุขภาพเพื่อให้ผ่านการรับรองคุณภาพมาตรฐาน และสนับสนุนให้มีการพัฒนาการส่งเสริมการตลาดที่ถูกต้องตามกฎหมายต่อไป