การใช้ยาแวนโคมัยซินในผู้ป่วยเด็กหัวใจพิการแต่กำเนิด ณ ศูนย์หัวใจสิริกิติ์ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

บทคัดย่อ

โรคหัวใจพิการแต่กำเนิดเป็นความผิดปกติของโครงสร้างหัวใจหรือหลอดเลือดใหญ่ที่มีมาแต่กำเนิดซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงหนึ่งที่ก่อให้เกิดการติดเชื้อที่ลิ้นหัวใจหรือการติดเชื้อหลังการผ่าตัดหัวใจ โดยเชื้อที่เป็นสาเหตุสำคัญคือ methicillin-resistant S. aureus (MRSA) แวนโคมัยซินเป็นยาปฏิชีวนะที่ใช้เพื่อรักษาและป้องกันการติดเชื้อชนิดนี้แม้ว่ายาจะทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์และมีราคาแพงก็ตาม ด้วยข้อจำกัดของการมีช่วงห่างในการรักษาและการเกิดพิษที่แคบจึงทำการศึกษาการใช้ยาแวนโคมัยซินในผู้ป่วยเด็กที่มีโรคหัวใจพิการแต่กำเนิดทั้งประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยา ในด้านข้อบ่งใช้ ขนาดและช่วงการให้ยา การบริหารยา ระยะเวลาการให้ยา การติดตามการใช้ยา ผลการรักษา และอาการไม่พึงประสงค์ของยา วิธีดำเนินการวิจัย: เก็บข้อมูลย้อนหลังการใช้ยาแวนโคมัยซินจากเวชระเบียนผู้ป่วยใน โดยมีเกณฑ์การคัดเข้า คือ ผู้ป่วยเด็กตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 18 ปีที่เป็นโรคหัวใจพิการแต่กำเนิดที่เข้ารับการรักษาที่ศูนย์หัวใจสิริกิติ์ ฯ ได้รับยาแวนโคมัยซิน และสามารถสืบค้นเวชระเบียนผู้ป่วยในได้ระยะเวลา 2 ปี ระหว่างเดือนกรกฎาคม 2553 ถึงเดือนมิถุนายน 2555 ส่วนเกณฑ์การคัดออกคือผู้ป่วยมีประวัติการใช้ยาในฐานแวนโคมัยซินในฐานข้อมูลแต่ไม่สามารถสืบค้นเวชระเบียนผู้ป่วยในได้ ไม่มีประวัติการใช้ยาแวนโคมัยซินในเวชระเบียน หรือข้อมูลการศึกษาไม่ครบถ้วน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณแสดงผลการศึกษาเป็นความถี่และร้อยละ การศึกษานี้ได้รับการอนุมัติจริยธรรมจากสำนักงานคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์  มหาวิทยาลัยขอนแก่น ผลการศึกษา: ผู้ป่วยเด็กที่มีภาวะหัวใจพิการแต่กำเนิดที่ได้รับยาแวนโคมัยซิน 137 ราย ผ่านเกณฑ์การคัดกรอง 86 ราย พบว่า มีการระบุข้อบ่งใช้ตามผลการเพาะเชื้อร้อยละ 7.0 ใช้เพื่อป้องกันร้อยละ 3.5 ข้อบ่งใช้อื่นร้อยละ 61.6 และไม่สามารถประเมินข้อบ่งใช้ได้ร้อยละ 27.9 ขนาดและช่วงการให้ยาเหมาะสมร้อยละ 82.6 อัตราการให้ยาเหมาะสมร้อยละ 96.5 และสารน้ำเหมาะสมร้อยละ 57.0 ตามลำดับ ระยะเวลาการให้ยาเหมาะสมร้อยละ 95.3 การติดตามการใช้ยา พบว่า ติดตามความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดร้อยละ 76.7 ค่าครีเอตินินร้อยละ 75.6 วัดระดับยาร้อยละ 57.0 วัดความดันโลหิตขณะให้ยาร้อยละ 93.0 วัดอุณหภูมิร่างกายร้อยละ 95.4 แต่ตรวจปัสสาวะเพียงร้อยละ 43.3 การเกิดอาการไม่พึงประสงค์พบเกล็ดเลือดต่ำร้อยละ 17.7 พิษต่อไตร้อยละ 7.0 และเม็ดเลือดขาวต่ำร้อยละ 1.2 และผลการรักษาพบว่าให้การรักษาด้วยยาแวนโคมัยซินเดี่ยวร้อยละ 51.2 และให้ร่วมกับยาปฏิชีวนะอื่นร้อยละ 48.8 ซึ่งผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นเท่ากันคือร้อยละ 36.0 สรุปผลการศึกษา: การให้ยาแวนโคมัยซินส่วนมากใช้ในผู้ป่วยที่มีภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด ไข้สูงเฉียบพลันจากการติดเชื้อในกระแสเลือด ไข้สูงเฉียบพลัน ปอดบวม เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ติดเชื้อที่ผิวหนังและชั้นใต้ผิวหนังเป็นหลัก ซึ่งได้รับการวินิจฉัยว่ามีการติดเชื้อ ผู้ป่วยส่วนใหญ่ได้รับขนาดยา การบริหารยา และระยะเวลาการให้ยาที่เหมาะสม ผลการรักษาผู้ป่วยส่วนใหญ่มีอาการดีขึ้น สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ที่พบมากที่สุด คือ ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ดังนั้นผู้ป่วยที่ได้รับยาแวนโคมัยซินควรได้รับการติดตามการใช้ยาเพื่อให้เกิดประสิทธิผลและความปลอดภัยสูงสุด