ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ: การประเมินความเสี่ยงและการป้องกัน
คำสำคัญ:
ภาวะซึมเศร้า, ผู้สูงอายุ, การประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้า, การป้องกันภาวะซึมเศร้าบทคัดย่อ
ภาวะซึมเศร้าเป็นความผิดปกติทางอารมณ์ที่ส่งผลกระทบทางจิตใจที่พบได้บ่อย ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน การสูญเสียการทำหน้าที่ในด้านต่างๆ และนำไปสู่ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากการฆ่าตัวตาย ปัญหาภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามสภาพสังคมผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นปัญหาที่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องโดยเฉพาะผู้ที่อยู่ใกล้ชิดหรือผู้ที่มีหน้าที่ดูแลผู้สูงอายุ สามารถดำเนินการดูแลช่วยเหลือได้อย่างทันท่วงทีก่อนที่ผู้สูงอายุจะเกิดโรคซึมเศร้า ด้วยการสังเกตอาการที่แสดงออกทางความรู้สึก ได้แก่ ความเศร้า ความรู้สึกเบื่อหน่าย ท้อแท้ สิ้นหวัง ไร้คุณค่า ความสนใจในสิ่งต่างๆ ลดลง รวมถึงอาการที่แสดงออกทางพฤติกรรม เช่น นอนไม่หลับหรือนอนหลับมากเกินไป ตื่นนอนยาก เบื่ออาหารหรือรับประทานอาหารมากขึ้น เคลื่อนไหวช้าลงหรือมากขึ้น กระวนกระวาย อ่อนเพลีย หากมีอาการดังกล่าว สามารถประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าเบื้องต้นได้ด้วยแบบคัดกรองภาวะซึมเศร้า 2 คำถาม (2Q) และหากพบว่ามีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้า ควรได้รับการส่งต่อเพื่อประเมินภาวะซึมเศร้าโดยบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขที่มีความเชี่ยวชาญตามแนวทางของกรมสุขภาพจิต แม้ผลการประเมินจะพบว่าไม่มีภาวะซึมเศร้า แต่จะช่วยให้ผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงเกิดความตระหนักในการดูแลตนเองและผู้ดูแลผู้สูงอายุสามารถให้การดูแลช่วยเหลือเพื่อป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้า ซึ่งจะช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไป
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2565). สังเกตอย่างไร เมื่อผู้สูงวัยมี “ภาวะซึมเศร้า”. สืบค้นจาก https://www.dop.go.th/th/news/1/3658
กรมสุขภาพจิต. (2557). แนวทางการดูแลเฝ้าระวังโรคซึมเศร้าระดับจังหวัด (ฉบับปรับปรุง ครั้งที่ 3/2557). สืบค้นจาก http://www.thaidepression.com/www/58/guidebookdepress.pdf
กรมสุขภาพจิต. (2562). รายงานประจำปีกรมสุขภาพจิต ปีงบประมาณ 2562. กรุงเทพฯ: ละม่อม.
กานต์พีชญา เนตรพิสิทธิ์กุล. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ กรณีศึกษา: บ้านมะค่า ตำบลบ้านโพธิ์ อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 7(1), 89–103.
จุลารักษ์ เทพกลาง. (2562). การพัฒนาระบบการดูแลเฝ้าระวังโรคซึมเศร้าในผู้สูงอายุในหน่วยงานผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม, 16(1), 70–77.
ทิปภา ชุติกาญจน์โกศล. (2563). อาการซึมเศร้าในผู้สูงวัยอันตรายกว่าที่คิด. สืบค้นจาก https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/ซึมเศร้าในผู้สูงอายุ
นริสา วงศ์พนารักษ์, และสายสมร เฉลยกิตติ. (2557). ภาวะซึมเศร้า: ปัญหาสุขภาพจิตสำคัญในผู้สูงอายุ. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(3), 24–31.
ปิติคุณ เสตะปุระ, และณัฐธกูล ไชยสงคราม. (2565). ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2564. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 16(3), 1070–1084.
มาติกา รัตนะ. (2559). ความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2562). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2561. กรุงเทพฯ: พริ้นเทอรี่.
รุจิวรรณ สอนสมภาร. (2561). แนวทางการส่งเสริมเพื่อป้องกันภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิจัยและพัฒนาด้านสุขภาพ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา, 4(1), 77–89.
โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์. (2560). แนวทางการจัดการโรคซึมเศร้า สำหรับแพทย์เวชปฏิบัติทั่วไปในสถานบริการระดับปฐมภูมิและทุติยภูมิ ฉบับปรับปรุง ปี 2560. อุบลราชธานี: ผู้แต่ง.
โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์. (2565). รายงานการเข้าถึงบริการของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า อายุ 60 ปีขึ้นไป. สืบค้นจาก https://thaidepression.com/www/report/main_report/
วิชาภรณ์ คันทะมูล, และปราโมทย์ วงศ์สวัสดิ์. (2559). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเสี่ยงในการเกิดภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุภาคเหนือตอนบน. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 10(3), 83–92.
วิรมณ กาสีวงศ์. (2556). ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ: ปัญหาสำคัญที่คนใกล้ชิดมองข้าม. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ, 36(1), 132–140.
สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2559). คู่มือการดูแลผู้สูงวัย: สูตรคลายซึมเศร้า. นนทบุรี: โอเพ่นเวิลด์ส พับลิชชิ่ง เฮาส์.
สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ. (2566). การสูญเสียปีสุขภาวะ รายงานภาระโรคและการบาดเจ็บของประชากรไทย พ.ศ. 2562. นนทบุรี: แฮนดี เพรส.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2566). ภาวะสังคมไทยไตรมาสสาม ปี 2566. สืบค้นจาก https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7924&filename=social_outlook
สำนักส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพจิต. (2560). คู่มือวิทยากรจัดกิจกรรมสร้างสุข 5 มิติ สำหรับผู้สูงอายุในชุมชน. นครปฐม: โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
สุชาดา แซ่ลิ่ม. (2562). การศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีผลต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในอำเภอเมือง จังหวัดระนอง. วารสารวิชาการแพทย์เขต 11, 33(1), 193–202.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5TM) (5th ed.). Arlington, VA: Author.
Girgus, J. S., Yang, K., & Ferri, C. V. (2017). The gender difference in depression: Are elderly women at greater risk for depression than elderly men?. Geriatrics, 2(4), 35. doi:10.3390/geriatrics2040035
Lee, H. Y., Yu, C. P., Wu, C. D., & Pan, W. C. (2018). The effect of leisure activity diversity and exercise time on the prevention of depression in the middle-aged and elderly residents of Taiwan. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(4), 654. doi:10.3390/ijerph15040654
National Institutes of Health. (2021). Depression and older adults. Retrieved from https://www.nia.nih.gov/health/depression-and-older-adults
World Health Organization. (2021). Depression. Retrieved from http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs369/en/
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
