การตรวจสอบการดื้อยาโคลิสตินและยีน mcr-1 ในเชื้อซัลโมเนลลาที่แยกได้ จากมูลสัตว์ปีกในภาคตะวันตกของประเทศไทย ระหว่างปีพ.ศ. 2556-2559

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบการดื้อยาโคลิสตินและยีน mcr-1 ในเชื้อซัลโมเนลลาที่แยกได้จากมูลสัตว์ปีกในภาคตะวันตกของประเทศไทย ระหว่างปีพ.ศ. 2556-2559 เป็นข้อมูลให้ทราบสถานการณ์และแนวโน้มเชื้อดื้อยาโคลิสตินในทางปศุสัตว์

วัสดุ อุปกรณ์ และวิธีการ เชื้อซัลโมเนลลาจำนวน 667 ไอโซเลท เพาะแยกได้จากมูลสัตว์ปีก ในปีพ.ศ. 2556 (N=166), พ.ศ. 2557 (N=242), พ.ศ. 2558 (N=132) และปีพ.ศ. 2559 (N=127) จำแนกเป็นเชื้อจากมูลไก่พันธุ์ ไก่เนื้อ ไก่ไข่ และเป็ด จำนวน 86, 523, 48 และ 10 ไอโซเลท ตามลำดับ ทำการทดสอบความไวเชื้อต่อยาโคลิสตินโดยวิธี broth microdilution และตรวจหายีน mcr-1 ด้วยวิธี polymerase chain reaction

ผลการศึกษา โดยรวมพบเชื้อซัลโมเนลลา 5.1% (34/667) มีอัตราการดื้อยาโคลิสตินที่ระดับความเข้มข้น ³4 µg/ml โดยมีค่า minimal inhibitory concentration (MIC) อยู่ในช่วง 0.25->256 µg/ml ค่า MIC₅₀ 0.5 µg/ml และ MIC₉₀ 1 µg/ml เชื้อซัลโมเนลลาที่แยกได้ในปีพ.ศ. 2556 และปีพ.ศ. 2557 มีอัตราการดื้อยาในระดับต่ำที่ 2.4% (4/166) และ 0.4% (1/242) ในขณะที่ปีพ.ศ. 2558 ยังคงพบเชื้อดื้อยาในระดับต่ำแต่มีอัตราการดื้อยาสูงขึ้นเป็น 9.8% (13/132) และในปีพ.ศ. 2559 เชื้อมีอัตราการดื้อยาสูงขึ้นสู่ระดับปานกลาง 12.6% (16/127) สายพันธุ์ดื้อยาโคลิสตินพบเฉพาะในเชื้อจากมูลไก่เนื้อและไก่ไข่ โดยมีอัตราการดื้อยา 5.0% (26/523) และ 16.7% (8/48) ค่า MIC range 0.25->256 µg/ml ในขณะที่ค่า MIC₅₀ และ MIC₉₀ ของเชื้อจากมูลไก่เนื้อเท่ากับ 0.5 และ 1 µg/ml ส่วนเชื้อจากมูลไก่ไข่เท่ากับ 1 และ 8 µg/ml เชื้อซัลโมเนลลาจากมูลไก่พันธุ์และเป็ดซึ่งไม่พบการดื้อยาโคลิสติน มีค่า MIC range 0.25-1 µg/ml โดยค่า MIC₅₀ และ MIC₉₀ ของเชื้อจากมูลไก่พันธุ์เท่ากับ 1 µg/ml ส่วนเชื้อจากมูลเป็ดมีค่า MIC₅₀ 0.5 µg/ml และ MIC₉₀ 1 µg/ml ผลการตรวจหายีน mcr-1 พบเพียง 0.15% (1/667) ในเชื้อซัลโมเนลลาซีโรไทป์ Give ซึ่งแยกได้จากมูลไก่เนื้อในปีพ.ศ. 2556 โดยเป็นสายพันธุ์ที่มีลักษณะการแสดงออกต่อการดื้อยาโคลิสตินที่ระดับ MIC 8 µg/ml

ข้อสรุป เชื้อซัลโมเนลลาจากมูลสัตว์ปีกในพื้นที่ภาคตะวันตก ระหว่างปีพ.ศ. 2556-2559 มีอัตราการดื้อยา
โคลิสตินในระดับต่ำถึงปานกลาง โดยเชื้อดื้อยาที่มียีน mcr-1 ตรวจพบเพียง 1 ไอโซเลท อย่างไรก็ตามจำเป็นต้องมีการตรวจสอบอย่างต่อเนื่องเพื่อให้ทราบถึงสถานการณ์การแพร่กระจายของเชื้อดื้อยาโคลิสตินและยีน mcr-1 ในเชื้อแบคทีเรียจากสัตว์ และเป็นข้อมูลเพื่อการเฝ้าระวังการแพร่ระบาดเชื้อดื้อยาระหว่างสัตว์และคน