การพัฒนารูปแบบการประเมินภาวะสุขภาวะ การรับรู้ด้านสุขภาพ และการประเมินพฤติกรรมสุขภาพจากภูมิปัญญาพื้นบ้านล้านนา ในยุควิถีชีวิตถัดไป

ผู้แต่ง

  • มุจลินท์ แปงศิริ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

คำสำคัญ:

ผู้สูงอายุ, การรับรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมสุขภาพจากภูมิปัญญาพื้นบ้านล้านนา

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเชิงผสมผสานขั้นสูง ดำเนินวิจัยแบบผสมผสาน โดยระเบียบวิธีวิจัยออกแบบอธิบายตามลำดับ โดยมีวัตถุประสงค์การวิจัย เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการสร้างเสริมสุขภาพ และการรับรู้ด้านสุขภาพ พัฒนารูปแบบชุดการประเมินภาวะสุขภาวะ การรับรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพจากภูมิปัญญาพื้นบ้านล้านนา จากนั้นประเมินรูปแบบจากผู้ทรงคุณวุฒิ ดำเนินการวิจัยในกลุ่มตัวอย่างจำนวน 295 ราย เก็บข้อมูลโดยแบบสอบถาม อภิปรายกลุ่มด้วยการเสริมสร้างพลังอำนาจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติความถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอน

ผลการวิจัย พบว่า พฤติกรรมการเสริมสร้างสุขภาพจากภูมิปัญญาพื้นบ้านล้านนา โดยภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (Mean = 2.59, SD = .16) โดยปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการสร้างเสริมสุขภาพ ได้แก่ การรับรู้ด้านสุขภาพ การรับรู้ความสามารถของตนเอง การรับรู้ประโยชน์ของการปฏิบัติ การศึกษา และรายได้ สามารถร่วมกันทำนาย ได้ร้อยละ 46.80 (R2 = .468) เมื่อนำมาพัฒนารูปแบบชุดการประเมินภาวะสุขภาวะ การรับรู้ด้านสุขภาพ และการประเมินพฤติกรรมสุขภาพ พบว่า มีองค์ประกอบ 4 ด้าน ได้แก่ ระบบคัดกรองภาวะสุขภาพ การเสริมสร้างการรับรู้ด้านสุขภาพ ภาคีเครือข่าย และการส่งเสริมภูมิปัญญาพื้นบ้านล้านนา โดยรูปแบบได้รับการประเมินจากผู้ทรงคุณวุฒิ เพื่อยืนยันความเหมาะสม การนำไปใช้ประโยชน์ และความเป็นไปได้ของรูปแบบต่อการนำไปปฏิบัติ

เอกสารอ้างอิง

Thai Health Promotion Foundation. Thai health’s annual report fiscal year 2021 [Internet]. 2021 [cited 2022 Sep 12]. Available from: https://www.thaihealth.or.th/รายงานสุขภาพคนไทย-ปี-2564/ (in Thai)

National Statistical Office. The 2014 survey of the older persons in Thailand. Bangkok: Text and Journal Publication; 2014. (in Thai)

Bunthan W, Whaikit P, Soysang V, Soynahk C, Akaratanapol P, Kompayak J. Factor influencing to health promotion behavior for coronavirus disease 2019 (COVID-19) prevention of older adults. Journal of the Police Nurses 2020;12(2):323-37. (in Thai)

Choojai R, Boonsiri C, Patcheep K. Effects of a health literacy enhancement program for COVID-19 prevention on health literacy and prevention behavior of COVID-19 among village health volunteers in Don Tako sub-district, Mueang district, Ratchaburi province. The Southern College Network Journal of Nursing and Public Health 2021;8(1):250-62. (in Thai)

Wiset S. The life quality of elderly in Nongyat subdistrict municipality, Amphoe Muang, Nakhon Phanom province. UMT Poly Journal 2018;15(2):441-50. (in Thai)

Sukseethong N. Lanna local wisdom for health promotion of elderly in Saluang subdistrict administrative organization, Maerim district, Chiangmai province. Christian University Journal 2017;23(2):164-73. (in Thai)

Wasi P. Health as a human ideology. 3rd ed. Nonthaburi: National Health System Reform Office; 2000. (in Thai)

Boonruangsak C, Sudnongbua S. Health promotion for Thai elderly people. Dhammathas Academic Journal 2019;19(4):199-208. (in Thai)

Jerofke-Owen T, Bull M. Nurses’ experiences empowering hospitalized patients. Western Journal of Nursing Research 2018;40(7):961-75. doi: 10.1177/0193945917701395.

World Health Organization. World report on ageing and health [Internet]. 2015 [cited 2022 Sep 10]. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/186463/9789240694811_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Lippke S. Self-efficacy theory. In: Zeigler-Hill V, Shackelford TK, editors. Encyclopedia of personality and individual differences. New York: Springer, Cham; 2020. p. 4722-7. doi: 10.1007/978-3-319-24612-3_1167.

Gibson CH. A concept analysis of empowerment. Journal of Advanced Nursing 1991;16(3):354-61. doi: 10.1111/j.1365-2648.1991.tb01660.x.

World Health Organization. Active ageing: a policy framework [Internet]. 2002 [cited 2022 Aug 13]. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/67215

World Health Organization. The Ottawa charter for health promotion [Internet]. 2012 [cited 2022 Sep 10]. Available from: https://www.who.int/teams/health-promotion/enhanced-wellbeing/first-global-conference

Creswell JW. A concise introduction to mixed methods research. Thousand Oaks, California: SAGE Publications; 2014.

Vanichbuncha K, Vanichbuncha T. Using SPSS for windows to analyze data. 27th ed. Bangkok: Samlada; 2015. (in Thai)

Panyaruno PA, Wijitwatchararak K, Amsuk R, Charoenjai N. Ageing empowerment guidelines by using the temple based ageing self - care in Thailand. Journal of Social Science and Buddhistic Anthropology 2020;5(1):102-21. (in Thai)

Thammathikul A. The development an elderly empowerment model to develop community [Dissertation]. Bangkok: Silpakorn University; 2016. (in Thai)

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2023-12-28

รูปแบบการอ้างอิง

1.
แปงศิริ ม. การพัฒนารูปแบบการประเมินภาวะสุขภาวะ การรับรู้ด้านสุขภาพ และการประเมินพฤติกรรมสุขภาพจากภูมิปัญญาพื้นบ้านล้านนา ในยุควิถีชีวิตถัดไป. วารสารพยาบาลเกื้อการุณย์ [อินเทอร์เน็ต]. 28 ธันวาคม 2023 [อ้างถึง 25 ธันวาคม 2025];30(2):357-71. available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/kcn/article/view/265838

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย