อุบัติการในการเกิดความผิดปกติในการหลั่งฮอร์โมน ของต่อมหมวกไตและต่อมธัยรอยด์ในผู้ป้ายมะเร็งหลังโพรงจมูก ภายหลังการรักษาโดยการฉายรังสี

Abstract

มะเร็งบริเวณหลังโพรงจมูกเป็นโรคที่ต้อง รักษาด้วยการฉายรังสีหรือฉายรังสีร่วมกับการให้ยา เคมีบำบัด ปริมาณรังสีที่ใช้ในการรักษาจะใกล้เคียง กับปริมาณของรังสีที่ใช้ในการรักษามะเร็งบริเวณ ต่อมใต้สมอง ขอบเขตของการฉายรังสีก็มักจะครอบ คลุมบริเวณต่อมได้สมอง ไฮโปธาลามัส และต่อม ธัยรอยด์ การขาดฮอร์โมนจากต่อมหมวกไตและต่อม ธัยรอยด์อันเนื่องมาจากการฉายรังสีไปยังบริเวณ ดังกล่าวจะทำให้ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติหรืออาจเป็น อันตรายถึงชีวิตได้ คณะผู้ทำวิจัยได้ทำการศึกษา อุบัติการของการเกิดภาวะผิดปกติในการทำงานของ ต่อมหมวกไตและต่อมธัยรอยด์ในผู้ป่วยมะเร็ง บริเวณหลังโพรงจมูกภายหลังการฉายรังสีของภาค วิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย เชียงใหม่ จำนวน 60 รายแบ่งเป็นเพศชาย 36 ราย และเพศหญิง 24 รายมีค่ามัชฌิม+ค่าเบี่ยงเบน มาตรฐานของอายุเท่ากับ 47.1 +11.3 ปีและ 39.9 +13.2 ปีตามลำดับ ผู้ป่วยทุกรายได้รับการประเมิน อาการแสดงทางคลินิกและความผิดปกติของต่อม ธัยรอยด์โดยการเจาะหาระดับฮอร์โมนอิสระที่ผลิต จากต่อมธัยรอยด์และต่อมใต้สมอง (TSH, FT3, FT4) และหาความผิดปกติของต่อมหมวกไตโดยวิธี ทดสอบการทนต่อภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำด้วยการฉีดฮอร์โมนอินสุลิน (Insulin tolerance test) และ ยืนยันผลการทดสอบด้วยการฉีดฮอร์โมนจากต่อม ได้สมองเข้ากระแสเลือดเพื่อดูการทำงานของต่อม หมวกได (ACTH stimulation test) ผลการตรวจพบ อุบัติการของการเกิดภาวะผิดปกติในการทำงานของ ต่อมหมวกไตร้อยละ 13.3 และภาวะผิดปกติในการ ทำงานของต่อมธัยรอยด์ (ทั้ง hypothyroidism และ hyperthyroidism) ร้อยละ 54.9 โดยมีสาเหตุจาก ความผิดปกติของต่อมไต้สมองและไฮโปธาลามัส (Central hypothyroidism) ร้อยละ 23.3 ความผิด ปกติของต่อมธัยรอยด์เอง (Primary hypothyroid- ism) ร้อยละ 10.0 และภาวะผิดปกติในการทำงาน ของต่อมธัยรอยด์ระยะแรก (Subcinical hypothyroidism) ร้อยละ 18.3 และพบภาวะต่อมธัยรอยด์เป็น พิษ 2 รายคิดเป็นร้อยละ 3.3 อาการและอาการแสดง ต่าง ๆทางคลินิกของภาวะขาดฮอร์โมนจากต่อม หมวกไต (Adrenal insufficiency) และภาวะธัยรอยด์ ทำงานต่ำ (Hypothyroidism) ไม่สามารถใช้แยกกลุ่ม ผู้ที่มีภาวะฮอร์โมนปกติออกจากกลุ่มผู้ที่ผิดปกติได้ สรุปจากการศึกษานี้พบอุบัติการของการ เกิดภาวะผิดปกติในการหลั่งฮอร์โมนจากต่อมหมวก ไตและต่อมธัยรอยด์ของผู้ป่วยมะเร็งบริเวณหลัง โพรงจมูกในอัตราค่อนข้างสูงดังนั้นควรจะมีการสืบ ค้นภาวะเหล่านี้อย่างสม่ำเสมอมะเร็งบริเวณหลังโพรงจมูก (Nasopharyngeal carcinoma) เป็นมะเร็งที่พบบ่อยในแถบเอเชีย โดยเฉพาะผู้ที่อาศัยอยู่บริเวณจีนตอนใต้ (แถบ มณฑลกวางตุ้งและกวางสี) และในฮ่องกงตลอดจน ชาวจีนโพ้นทะเลโดยทั่วไป นอกจากนี้ในสิงคโปร์ได้ หวันและมาเลเซียก็พบมากเช่นกัน ในประเทศไทย พบว่าประชากรไทยเป็นโรคนี้มากเป็นอันดับต้นๆ ในบรรดามะเร็งที่พบบ่อยสิบอันดับแรกของมะเร็งที่ พบในเพศชาย (พ.ศ. 2527) และเป็นอันดับสองของ มะเร็งบริเวณศีรษะและคอรองจากมะเร็งของช่อง ปาก 'และสถิติในเชียงใหม่พบเป็นอันดับ 5 ในเพศ ชายและเป็นอันดับ 10 ของมะเร็งทั้งหมดซึ่งคิดเป็น ร้อยละ 2.9 ของมะเร็งทั้งหมด2 การรักษาส่วนใหญ่ จะเป็นการให้รังสีบำบัดหรือรังสีบำบัดร่วมกับเดมี บำบัด การผ่าตัดเป็นไปได้ยากเนื่องจากกายวิภาค ของบริเวณหลังโพรงจมูกอยู่ในบริเวณซ่อนเร้น ดังนั้นการผ่าตัดให้หมดจึงเป็นไปไม่ได้นอกจากช่วย ผ่าเอาก้อนบริเวณต่อมน้ำเหลืองออก (neck dissecion) ภายหลังการฉายรังสีแล้วยังยุบไม่หมด แต่การฉายรังสีนอกจากจะทำลายก้อน มะเร็งแล้วยังมีผลต่ออวัยวะข้างเคียงเช่นต่อมได้ สมองและ/หรือไฮโปธาลามัสรวมทั้งต่อมชัยรอยด์ ด้วยดังนั้นผลที่ตามมาจากการขาดฮอร์โมนที่สร้าง จากอวัยวะเหล่านี้จะทำให้ผู้ป่วยมีความผิดปกติ ต่าง ๆ ซึ่งถ้าการขาดฮอร์โมนเหล่านี้เป็นไม่มาก อาการอาจจะไม่รุนแรงแต่ถ้าความผิดปกติเกิดขึ้น มากและไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องผู้ป่วยอาจจะ มีอาการรุนแรงจนถึงกับเสียชีวิตได้ การทราบถึง อุบัติการณ์ของการเกิดภาวะต่าง ๆ ดังกล่าวในผู้ป่วย ไทยอาจจะช่วยในการวางแผนการตรวจรักษาและ เฝ้าติดตามผู้ป่วยได้ดียิ่งขึ้น