ความรอบรู้ด้านสุขภาพและปัจจัยทำนายพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ในชมรมผู้สูงอายุกึ่งเมือง: กรณีศึกษาจังหวัดเชียงใหม่
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมสุขภาพ, ผู้สูงอายุบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุและปัจจัยทำนายพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุกึ่งเมือง กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเจาะจง จำนวน 105 คน แบบสอบถามคือแบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพที่ดัดแปลงมาจากกองสุขศึกษา วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา หาค่าเฉลี่ย ร้อยละ และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ความสัมพันธ์และอำนาจการทำนายของปัจจัยส่วนบุคคล และความรอบรู้ด้านสุขภาพ ต่อพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ใช้การวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ (multiple linear regression) แบบทีละขั้นตอน (stepwise)
ผลการศึกษาพบว่าผู้สูงอายุร้อยละ 54.28 มีระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวมในระดับปานกลาง (mean = 124.39 SD = 24.60) ร้อยละ72.38 มีพฤติกรรมสุขภาพ 2อ 2ส โดยรวมในระดับดี (mean = 43.75 SD 5.69) ร้อยละ 62.14 มีพฤติกรรมการป้องกันวัณโรคและการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในระดับดี (mean = 16.33 SD 3.78) ปัจจัยความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวม เพศ และ อายุสามารถร่วมกันทำนายพฤติกรรมสุขภาพโดยรวมของผู้สูงอายุด้านการบริโภคอาหาร การออกกำลังกาย การสูบบุหรี่ และการดื่มสุรา (2อ 2ส) ได้ร้อยละ 25 (R2 = 0.25) อย่างมีนัยสำคัญสถิติ (p < 0.01) และพบว่าความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวมสามารถทำนายพฤติกรรมสุขภาพ ด้านการป้องกันวัณโรค และการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ได้ร้อยละ 15 (R2 = 0.15) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05)
เอกสารอ้างอิง
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. รายงานการศึกษาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายต่อการพัฒนาประเทศจากผลการคาดประมาณประชากรของประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง; 2562.
กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. มาตรการขับเคลื่อนระเบียบวาระแห่งชาติ เรื่องสังคมผู้สูงอายุ. พิมพ์ครั้งที่2. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง; 2562.
ขวัญเมือง แก้วดำเกิง, ดวงเนตร ธรรมกุล. การเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพในประชากรผู้สูงวัย. วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ [อินเตอร์เน็ต]. 2558 [เข้าถึงเมื่อ 2565/11/1]; 9(2):1-8. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JHR/article/view/56547
กองสุขศึกษา กระทรวงสาธารณสุข. ระบบเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพในกลุ่มผู้สูงอายุ. นนทบุรี: กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพกระทรวงสาธารณสุข; 2564.
ธนวิชญ์ แสนสองแคว. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลม่วงน้อย อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน.ปริญญานิพนธ์ สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2559.
กชกร ศิวปรียากูล. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุ อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารวิจัยและนวัตกรรมทางสุขภาพ. 2563;3(1):1-4.
อาภรณ์ คำก้อน สุพัตรา บัวที อัจฉรา ชัยชาญ บุญญภัสร์ ภูมิภู และกัญจน์ณิชา เรืองชัยทวีสุข. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันภาวะความดันโลหิตสูงของผู้สูงอายุในชุมชนเมืองและกึ่งเมือง. วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล. 2565;28(2):1-16.
อัจนา เจศรีชัย. ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเบาหวาน จังหวัดพิจิตร. วารสารวิจัยและวิชาการสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร. 2563;1(1):24-34.
จิราพร เกศพิชญวัฒนา สุวิณี วิวัฒน์วานิช และชาตินัย หวานวาจา. ความรอบรู้ทางสุขภาพของผู้สูงอายุในชมรม/ศูนย์เรียนรู้ผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารประชากรศาสตร์. 2563;36(2):37-52.
วราภรณ์ ชาติพหล. การศึกษาพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุตามหลัก 3อ. 2ส. ตำบลโพธิ์กลาง อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิชาการ สคร 9. 2564;27(2):71-9.
พรศิริ พันธสี และกาญจนา ศรีสวัสดิ์. ความสัมพันธ์ระหว่างความเชื่อด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพ ตามหลัก 3อ.2ส. ของผู้สูงอายุ สมาคมแต้จิ๋วแห่งประเทศไทย แขวงทุ่นวัดดอน เขตสาทร กรุงเทพมหานคร. วารสารสุขภาพกับการจัดการสุขภาพ. 2563;6(1):45–57.
Liu, E., Feng, Y., Yue, Z., Zhang, Q. & Han, T. Differences in the health behaviors of elderly individuals and influencing factors: Evidence from the Chinese Longitudinal Healthy Longevity Survey. The International Journal of Health Planning and Management [Internet]. 2019 [cited 2022 Dec 5];34(4):1520-32. Available from: https://doi.org/10.1002/hpm.2824
สุภาพ ไทยแท้ ปริญญาภรณ์ ธนะบุญปวง และทิวา มหาพรหม. ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุ ในชุมชนเมือง กรุงเทพมหานคร. วารสารแพทย์นาวี [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 2565/12/5],48(20):393-406. เข้าถึงได้จาก:
https://he01.tci-thaijo.org/index.php/nmdjournal/article/view/247518/169872
วิมลรัตน์ บุญเสถียร และอรทัย เหรียญทิพยะสกุล. ความรอบรู้ด้านสุขภาพ. APHEIT Journal of Nursing and Health. 2020;2(1):1-9.
ประไพพิศ สิงเหเสม พอเพ็ญ ไกรนรา และวรารัตน์ ทิพยรัตน์. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพตาม 3อ.2ส. ของผู้สูงอายุ ตำบลหนองตรุด จังหวัดตรัง. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุตรดิตถ์. 2562;11(1):37-51.
เกษดาพร ศรีสุวอ. การศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพตามหลัก 3อ 2ส ของผู้สูงอายุโรคเบาหวาน บ้านแม่นนท์ ตำบลหนองไผ่ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี. วารสารการพยาบาล สุขภาพ และการศึกษา. 2564;4(2)35–44.
ชะนวนทอง ธนสุกาญจน์ และนรีมาลย์ นีละไพจิตร. การพัฒนาเครื่องมือวัดความรู้แจ้งแตกฉานด้านสุขภาพ (Health literacy) สำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง. นนทบุรี:กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข; 2558.
Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. 6th edition. Boston, MA; 2011.
Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promot Int. 2000;15(3):259-67.
Krejci RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educ Psychol Meas [Internet]. 1970 [cited 2021 Dec,3];30(3):607-610. Available from: https://doi.org/10.1177/001316447003000308
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. รายงานผลการประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ. นนทบุรี:กองสุขศึกษา; 2561.
Tranmer M, Murphy J, Elliot M, Pampaka M. Multiple linear regression [Internet]. 2nd edition. Cathie Marsh Institution Working Press; 2001 [cite 2022 Jan 18]. Available from: https://hummedia.manchester.ac.uk/institutes/cmist/archive-publications/working-papers/2020/multiple-linear-regression.pdf
กุลวดี กุลสุนทร เกศรินทร์ วิงพัฒน์ และโชติ บดีรัฐ. แนวทางการดูแลผู้สูงอายุในช่วงที่มีการแพร่ระบาดของเชื้อโควิด-19. Journal of Roi Kaensarn Academi. 2021;6(11):288-302.
ทัศพร ชูศักดิ์ และนันทพร ภูมิแสนโคตร. ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันวัณโรคของผู้สัมผัสโรคร่วมบ้าน อำเภอไพศาลี จังหวัดนครสวรรค์. VRU Research and Development Journal Science and Technology. 2021;16(2):15-25.
เกศินี อินทร์อักษร พิมกมล อินสุวรรณ ปริมประภา ก้อนแก้ว และกู้เกียรติ ก้อนแก้ว. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันวัณโรคปอดของผู้สัมผัสร่วมบ้าน อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย. วารสารควบคุมโรค [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 2565/11/1];47(Suppl1):714-23. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/DCJ/ article/view/246426
วินัดดา ดรุณถนอม. พฤติกรรมการใช้ยาชนิดรับประทานในผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรังในตำบลหัวง้ม อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย. เชียงรายเวชสาร. 2019;14;11(1):19-27.
อาภรณ์ คำก้อน สุพัตรา บัวที อัจฉรา ชัยชาญ บุญญภัสร์ ภูมิภู และกัญจน์ณิชา เรืองชัยทวีสุข. ความ รอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันภาวะความดันโลหิตสูง ของผู้สูงอายุในชุมชนเมือง และกึ่งเมือง. วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล. 2022;28(2):1-16.
อำนวย เนียมหมื่นไวย์. ประสิทธิผลของโปรแกรมการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรม สุขภาพ 3 อ. 2 ส. ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านนักจัดการสุขภาพชุมชน อำเภอบ้านเหลื่อม จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิจัยและพัฒนาด้านสุขภาพ. 2018;4(2):78-92.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ
เนื้อหาและข้อคิดเห็นใดๆ ที่ตีพิมพ์ในวารสารสมาคมพยาบาลฯ ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนเท่านั้น ผู้เขียนบทความต้องศึกษารายละเอียดหลักเกณฑ์การจัดทำต้นฉบับตามที่วารสารกำหนด และเนื้อหาส่วนภาษาอังกฤษต้องได้รับการตรวจสอบจากเจ้าของภาษามาแล้ว
