โรคหลอดเลือดสมองกับการใช้บุหรี่ไฟฟ้าในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ตอนต้น: ประเด็นท้าทายที่บุคลากรวิชาชีพสุขภาพไม่ควรมองข้าม
คำสำคัญ:
โรคหลอดเลือดสมอง, บุหรี่ไฟฟ้า, วัยรุ่น, วัยผู้ใหญ่ตอนต้น, บุคลากรทางการแพทย์บทคัดย่อ
โรคหลอดเลือดสมอง เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตและความผิดปกติของระบบประสาทและสมอง ส่งผลกระทบต่อระบบสาธารณสุขทั่วโลก มีจำนวนผู้ป่วยและผู้เสียชีวิตจำนวนมากต่อปี โดยการสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของการเกิดโรค ปัจจุบันบุหรี่ไฟฟ้า (E-cigarette) กำลังได้รับความนิยมในกลุ่มเยาวชนทั่วโลก เนื่องจากเข้าใจผิดว่าบุหรี่ไฟฟ้าไม่มีอันตราย ซึ่งของเหลวในบุหรี่ไฟฟ้า (E-liquids) มีส่วนประกอบของนิโคตินและสารเคมีที่เป็นอันตรายหลายชนิด เช่น อัลดีไฮด์จากไอระเหยจากของเหลวในบุหรี่ไฟฟ้าที่ทำลายผนังหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดแข็งตัว ส่งผลกระทบต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด และระบบประสาทและสมอง เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง บทความนี้ได้รวบรวมผลการศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบของบุหรี่ไฟฟ้ากับการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ตอนต้น ซึ่งเป็นกลุ่มอายุที่มีการใช้บุหรี่ไฟฟ้าเป็นจำนวนมากที่สุดและมีความเชื่อว่ามีความปลอดภัยกว่าบุหรี่มวน ร่วมกับความหละหลวมของกฎหมายเกี่ยวกับบุหรี่ไฟฟ้า จึงเป็นความท้าทายของบุคลากรวิชาชีพสุขภาพในการช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดสมองจากบุหรี่ไฟฟ้าและลดการใช้บุหรี่ไฟฟ้าในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ตอนต้น โดยใช้ความรู้ภายใต้หลักฐานทางวิชาการในการให้สุขศึกษาแก่ประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ตอนต้น พัฒนาแนวปฏิบัติในการรณรงค์ป้องกัน ลด ละ เลิกการสูบบุหรี่ไฟฟ้า เฝ้าระวังผลกระทบทางสุขภาพในระดับสังคมและสาธารณสุข รวมถึงพัฒนาการศึกษาวิจัยในอนาคต
เอกสารอ้างอิง
Feigin VL, Brainin M, Norrving B, et al. World stroke organization: Global stroke fact sheet 2025. Int J Stroke 2025;20(2):132-44. doi:10.1177/17474930241308142.
GBD 2021 stroke risk factor collaborators. Global, regional, and national burden of stroke and its risk factors, 1990-2021: A systematic analysis for the global burden of disease study 2021. Lancet Neurol 2024;23(10):973-1003. doi:10.1016/S1474-4422(24)00369-7.
Martin SS, Aday AW, Almarzooq ZI, et al. 2024 heart disease and stroke statistics: A report of us and global data from the american heart association. Circulation 2024;149(8):e347-913. doi:10.1161/CIR.000000000 0001209.
Department of disease control. Academic information about e-cigarettes. [Internet]. 2024 [cited 2025 Jan 19]. Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1589020240719032342.pdf. (in Thai)
Thanawat T. Impacts in all dimensions from e-cigarettes using, review of programming guidelines for raising awareness of the health hazards and prevention of vaping among teenagers. Thai J Public Health Sci 2024;7(2):93-106. (in Thai)
Gordon T, Karey E, Rebuli ME, et al. E-cigarette toxicology. Annu Rev Pharmacol Toxicol 2022;62:301-22. doi:10.1146/annurev-pharmtox-042921-084202.
Ndunda PM, Muutu TM. Electronic cigarette use is associated with a higher risk of stroke. Stroke 2019; 50(Suppl_1):A9. doi:10.1161/str.50.suppl_1.9.
Patel U, Patel N, Khurana M, et al. Effect comparison of e-cigarette and traditional smoking and association with stroke-a cross-sectional study of NHANES. Neurol Int 2022;14(2):441-52. doi:10.3390/neurolint 14020037.
Siegel J, Patel SH, Mankaliye B, et al. Impact of electronic cigarette vaping on cerebral ischemia: What we know so far. Transl Stroke Res 2022;13(6):923-38. doi:10.1007/s12975-022-01011-w.
Panthong W, Saiyot R. Factors associated with cerebrovascular disease in patients with diabetes and hypertension at Srinarong hospital. Reg Health Promot Cent J 2024;18(1):193–208. (in Thai)
Diener HC, Hankey GJ. Primary and secondary prevention of ischemic stroke and cerebral hemorrhage: JACC focus seminar. J Am Coll Cardiol 2020;75(15):1804-18. doi:10.1016/j.jacc.2019.12.072.
Neurological institute of Thailand. Clinical nursing practice guideline for stroke. 5th ed. Bangkok: Thana Press Co.,Ltd; March 2024. ISBN: 978-616-8322-68-0. (in Thai)
Chuamworakul W. Vascular risk factors for recurrent stroke in Nonsung hospital. J Environ Community Health 2024;9(2):527-34. (in Thai)
McCaughey CJ, Murphy G, Jones J, et al. Safety and efficacy of e-cigarettes in those with atherosclerotic disease: a review. Open Heart 2023;10(2):e002341. doi:10.1136/openhrt-2023-002341.
Rosungnoen R, Satianpoonsook T, Seesensui S, et al. Guidelines for changing dissolution smoking behavior. J Nakhon Ratchasima Coll 2021;15(2):362-76. (in Thai)
Department of Disease Control. The tobacco product control act B.E. 2560. [Internet]. 2017 [cited 2025 Jan 22]. Available from: https://ddc.moph.go.th/otpc/journal_detail.php?publish=11754. (in Thai)
St Helen G, Nardone N, Addo N, et al. Differences in nicotine intake and effects from electronic and combustible cigarettes among dual users. Addiction 2020;115(4):757-67. doi:10.1111/add.14884.
Janik M, Ufnalska B, Rychlewska-Duda J, et al. Systematic review: E-cigarettes vs. conventional cigarettes. J Educ Health Sport 2025;78:57621. doi:10.12775/JEHS.2025.78.57621.
World Health Organization. The statement on electronic cigarettes [Internet]. Bangkok: World Health Organization Thailand; 2021 [cited 2024 Dec 3]. Available from: https://cdn.who.int/ media/docs/ default-source/thailand/ncds/who-thailand-statement-on-electronic-cigarettes-as-of-20-october-2021-(th).pdf?sfvrsn =56366162_5. (in Thai)
Marques P, Piqueras L, Sanz MJ. An updated overview of e-cigarette impact on human health. Respir Res 2021;22(1):151. doi:10.1186/s12931-021-01737-5.
World Health Organization. Electronic cigarettes (e-cigarettes) [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 1]. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/WPR-2024-DHP-001.
Gholap VV, Kosmider L, Golshahi L, et al. Nicotine forms: why and how do they matter in nicotine delivery from electronic cigarettes?. Expert Opin Drug Deliv 2020;17(12):1727-36.
Shi J, Xiong L, Guo J, et al. The association between combustible/electronic cigarette use and stroke based on national health and nutrition examination survey. BMC Public Health 2023;23(1):697. doi:10.1186/ s12889-023-15371-x.
Belok SH, Parikh R, Bernardo J, et al. E-cigarette, or vaping, product use-associated lung injury: A review. Pneumonia (Nathan) 2020;12:12. doi:10.1186/s41479-020-00075-2.
Mikheev VB, Brinkman MC, Granville CA, et al. Real-time measurement of electronic cigarette aerosol size distribution and metals content analysis. Nicotine Tob Res 2016;18(9):1895-902. doi:10.1093/ntr/ntw128.
Herman M, Tarran R. E-cigarettes, nicotine, the lung and the brain: Multi-level cascading pathophysiology. J Physiol 2020;598(22):5063-5071. doi:10.1113/JP278388.
Tobacco control research and knowledge management center. TRC research update. Electronic cigarettes, a disaster that hunts Thai children. [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 2]. Available from: https:// www.trc.or.th/th/attachments/article/905/TRCRUupdate16Vol2.pdf. (in Thai)
Centers for disease control and prevention. E-cigarette use among youth. [Internet]. 2024 Oct [cited 2025 Jan 22]. Available from: https://www.cdc.gov/tobacco/e-cigarettes/youth.html.
Chachvarat T, Phawong V, Nunta S. Teenagers health behaviors. JNHR 2018;19(3):107-20. (in Thai)
Addjanagitti P, Pongboriboon U. Prevention of smoking in adolescents. EAU Heritage Sci 2021;15(2):42-8. (in Thai)
Ruanphet K, Theerasut S, Suttipun N, et al. Health literacy to reduce health risk behaviors among adolescents in the municipality Buriram province. Reg Health Promot Cent 9 J 2024;18(2):550-62. (in Thai)
Kasemsuk K, Boonbunjob U. Health promotion of early adulthood development: nurses’ important role. Royal Thai Air Force Med Gaz 2018;64(3):14–61. (in Thai)
Jornburom Y, Chaiyasung P, Yakasem P, et al. Nurse's role in enhancing adolescents' perceptions of the dangers of electronic cigarettes. Thai J Nurs. 2021;70(1):52-60. (in Thai)
The committee for preparation of the Thai health report. E-cigarette. [Internet]. 2024 Sep [cited 2024 Dec 3]. Available from: https://www.thaihealthreport.com/th/articles_detail.php?id=139. (in Thai)
Senadisai S, Klampakorn S. Teaching and learning management for controlling tobacco consumption: fundamental nursing course. 2nd ed. Nonthaburi: Publishing of Suetawan company limited; 2020.
Centers for disease control and prevention. Health effects of e-cigarettes. [Internet]. 2024 May 15 [cited 2025 Jan 19]. Available from: https://www.cdc.gov/tobacco/e-cigarettes/health-effects.html.
Ali N, Xavier J, Engur M, et al. The impact of e-cigarette exposure on different organ systems: a review of recent evidence and future perspectives. J Hazard Mater 2023;457:131828. doi:10.1016/j.jhazmat. 2023.131828.
Parekh T, Pemmasani S, Desai R. Risk of stroke with e-cigarette and combustible cigarette use in young adults. Am J Prev Med 2020;58(3):446-52. doi:10.1016/j.amepre.2019.10.008.
Siddiqi TJ, Rashid AM, Siddiqi AK, et al. Association of electronic cigarette exposure on cardiovascular health: a systematic review and meta-analysis. Curr Probl Cardiol 2023;48(9):101748. doi:10.1016/j.cpcardiol. 2023.101748.
Jessri M, Sultan AS, Magdy E, et al. Nicotine e-vaping and cardiovascular consequences: A case series and literature review. Eur Heart J Case Rep 2020;4(6):1-7. doi:10.1093/ehjcr/ytaa330.
Podzolkov VI, Bragina AE, Druzhinina NA, et al. E-cigarette smoking (vaping) and markers of vascular wall damage in young subjects without cardiovascular disease. Ration Pharmacother Cardiol 2021;17(4):521-7. doi:10.20996/1819-6446-2021-08-04.
Potter TBH, Tannous J, Vahidy FS. A contemporary review of epidemiology, risk factors, etiology, and outcomes of premature stroke. Curr Atheroscler Rep 2022;24(12):939-48. doi:10.1007/s11883-022-01067-x.
Kuntic M, Oelze M, Steven S, et al. Short-term e-cigarette vapour exposure causes vascular oxidative stress and dysfunction: Evidence for a close connection to brain damage and a key role of the phagocytic NADPH oxidase (NOX-2). Eur Heart J 2020;41(26):2472-83. doi:10.1093/eurheartj/ehz772.
Cardenas HL, Evanoff NG, Fandl HK, et al. Endothelial-derived extracellular vesicles associated with electronic cigarette use impair cerebral microvascular cell function. J Appl Physiol (1985) 2023;135(2):271-8. doi:10.1152/japplphysiol.00243.2023.
Mancuso S, Bhalerao A, Cucullo L. Use of conventional cigarette smoking and e-cigarette vaping for experimental stroke studies in mice. Methods Mol Biol 2023;2616:441-51. doi:10.1007/978-1-0716-2926-0_31.
Palacheewa N, Thangkratok P. Digital technology: Innovation for smoking prevention among children and adolescents in the twenty-first century. Thai J Cardio-Thoracic Nurs 2019;30(2):15-25. (in Thai)
Ruanphet K, Bonkhunthod P, Saengngam T, et al. Nurse’s role in prevention and cessation of electronic cigarette smoking in adolescents. Reg Health Promot Cent 9 J 2021;15(38):619-31. doi:10.14456/rhpc9j.2021.44. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
