การประเมินระบบเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และไข้เอนเทอโรไวรัส โรงพยาบาลมหาสารคาม

บทคัดย่อ

โรคมือ เท้า ปาก และไข้เอนเทอโรไวรัสเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญใน 10 อันดับแรกของพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม เมื่อเปรียบเทียบระหว่างเวชระเบียนและการรายงานในระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (รง.506) ในปี 2561 ถึง 2565 พบว่ามีจำนวนผู้ป่วยแตกต่างกันอย่างมาก การศึกษาครั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อทราบคุณลักษณะเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพของระบบเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และไข้เอนเทอโรไวรัส ศึกษาเชิงปริมาณ โดยรวบรวมข้อมูลผู้ป่วยจากเวชระเบียน ค้นประวัติผู้ป่วยที่มารับการรักษาที่แผนกผู้ป่วยนอกและแผนกผู้ป่วยใน ตามรหัส ICD-10 (ระบุรหัส) ที่กำหนด ที่มารับบริการในโรงพยาบาลมหาสารคามระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2565 ถึง 31 ธันวาคม 2565 เปรียบเทียบกับระบบรายงาน 506 และศึกษาเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์ผู้รับผิดชอบงานและผู้ที่เกี่ยวข้องในการดำเนินงานเฝ้าระวังโรคมือ เท้า ปาก และไข้เอนเทอโรไวรัสของโรงพยาบาลและสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม

ผลการศึกษาพบว่ามีค่าความครบถ้วนของระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา(รง.506) ร้อยละ 71.31 ซึ่งเกิดจากการให้รหัส ICD-10 ล่าช้า และเจ้าหน้าที่ระบาดวิทยาต้องดึงข้อมูลย้อนหลังไม่เกิน 24 ชั่วโมง ส่งผลให้ผู้ป่วยที่ถูกให้รหัส ICD-10 ล่าช้าและไม่ถูกดึงเข้าสู่ระบบรายงาน 506 ที่ตรงกับโรคมือ เท้า ปาก (B084, B085) ถึงร้อยละ 91.43 มีค่าพยากรณ์บวก ร้อยละ 96.13 เนื่องจากมีการปฏิบัติตามแนวทางที่กำหนด ด้านความเป็นตัวแทนพบว่าข้อมูลจากการรายงานในระบบรายงาน 506 สามารถเป็นตัวแทนของข้อมูลผู้ป่วยในโรงพยาบาลที่ศึกษาได้ เนื่องจากลักษณะข้อมูลมีแนวโน้มใกล้เคียงและสอดคล้องกัน เพศ อายุ และวันเริ่มป่วยมีความทันเวลา ร้อยละ 100.00 ความถูกต้องของข้อมูล พบว่าตัวแปรที่รายงานถูกต้องทุกราย ได้แก่ ชื่อ–สกุล และประเภทผู้ป่วย ส่วนตัวแปรอื่น ๆ มีความถูกต้องระหว่าง ร้อยละ 74.13 ถึง ร้อยละ 95.40 โดยตัวแปรที่ถูกต้องน้อยที่สุดคือวันเริ่มป่วย  ผลการประเมินระบบเฝ้าระวังครั้งนี้ ระบบเฝ้าระวังโรคมีความรวดเร็วในการรายงาน มีความมั่นคง และมีความยืดหยุ่น ผู้ที่เกี่ยวข้องเห็นถึงประโยชน์ และให้การยอมรับ ง่ายต่อการใช้งาน แต่ยังพบว่าค่าความครบถ้วนของระบบเฝ้าระวังเท่ากับร้อยละ 71.31 ซึ่งเกิดจากผู้ป่วยที่อาการเข้านิยามแต่ไม่ถูกรายงานจากการให้รหัส ICD-10 ล่าช้า และเจ้าหน้าที่ระบาดวิทยาต้องดึงข้อมูลย้อนหลังไม่เกิน 24 ชั่วโมง จึงมีข้อเสนอแนะให้เจ้าหน้าที่ระบาดวิทยา เจ้าหน้าที่เวชสถิติและผู้ที่เกี่ยวข้อง ควรจัดทำข้อตกลงร่วมกันเรื่องระยะเวลาการให้รหัส ICD-10 และระยะเวลาในการรายงานในระบบรายงาน 506 เพื่อทำให้ความครบถ้วนหรือความไวของการรายงาน เพิ่มมากขึ้นซึ่งจะส่งผลให้เกิดประสิทธิภาพในการเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรค