การวิจัยและพัฒนาระบบบริการต้นแบบการช่วยเหลือผู้ป่วยวัณโรคและโรคเรื้อน ที่ประสบปัญหาทางสังคมในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย

บทคัดย่อ

วัณโรคและโรคเรื้อนเป็นโรคติดต่อที่สามารถแพร่เชื้อทางเดินหายใจจากคนสู่คนได้ ผู้ป่วยที่รักษาไม่สำเร็จส่วนใหญ่มีปัญหาทางสังคมและเศรษฐกิจ ขาดระบบสนับสนุนและเครือข่ายทางสังคม การวิจัยเชิงปฎิบัติการในรูปแบบวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบบริการต้นแบบการช่วยเหลือผู้ป่วยวัณโรคและโรคเรื้อนที่ประสบปัญหาทางสังคมในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง พื้นที่ศึกษา 5 จังหวัด ประกอบด้วย พิษณุโลก อุตรดิตถ์ เพชรบูรณ์ สุโขทัยและตาก  ช่วงเวลาวิจัย ระหว่างปี 2557 – 2561 มี  5 ขั้นตอน 1) ปี 2557 วิเคราะห์สภาพปัญหาของวัณโรคและโรคเรื้อนในภาคเหนือตอนล่าง เชิงปริมาณ เชิงคุณภาพ และทบทวนวรรณกรรมแนวคิดทฤษฎีการสนับสนุนทางสังคม เครือข่ายทางสังคม เพื่อพัฒนาระบบการช่วยเหลือผู้ป่วยที่ประสบปัญหาทางสังคม 2)  ปี 2558 พัฒนาต้นแบบการช่วยเหลือทางสังคม ที่มาจากความร่วมมือของเครือข่ายทางสังคม ประกอบด้วยชุดกิจกรรม  เครื่องมือ แนวทาง และระบบการบริหารจัดการการช่วยเหลือทางสังคม  3) ปี 2559 ทดลองใช้ต้นแบบที่พัฒนาขึ้น และปรับปรุงต้นแบบให้เหมาะสมกับบริบทพื้นที่ 4) ปี 2560 นำต้นแบบที่พัฒนาไปใช้กับกลุ่มตัวอย่างที่มีขนาดใหญ่และประเมินประสิทธิผล 5) ปี 2561 เผยแพร่ต้นแบบในวารสารวิชาการ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา จำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย เชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยครั้งนี้ภาคเหนือตอนล่างมีระบบบริการต้นแบบการช่วยเหลือผู้ป่วยวัณโรคและโรคเรื้อนที่ประสบปัญหาทางสังคม ผู้ป่วยได้รับการช่วยเหลือและรักษาวัณโรคสำเร็จร้อยละ 97 ผู้ป่วยโรคเรื้อนได้รับการสงเคราะห์และฟื้นฟูสภาพความพิการ ร้อยละ 100 ผู้ป่วยทั้งสองโรคได้รับการดูแลทางสังคมจากเครือข่ายทางสังคมภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ข้อเสนอเพื่อการวิจัยพัฒนาต่อในด้านการจัดบริการต้นแบบในการช่วยเหลือทางสังคมแก่ผู้ป่วยต่างชาติ ไร้สิทธิที่ป่วยด้วยวัณโรคและโรคเรื้อนในประเทศไทยต่อไป