รูปแบบการค้นหาวัณโรคในเรือนจำ เขตสุขภาพที่ 11

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงสำรวจแบบภาคตัดขวาง (Cross sectional survey study) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการคัดกรองวัณโรคปอดในเรือนจำที่ทำให้ค้นหาได้รวดเร็วและจำเพาะที่สามารถวินิจฉัยวัณโรคปอดและเข้าสู่ระบบการรักษาได้รวดเร็วของเขตสุขภาพที่ 11 กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ต้องขังในเรือนจำในพื้นที่เขต
สุขภาพที่ 11  จำนวน 14 เรือนจำที่ได้รับการเอกซเรย์ในวันที่รถเอกซเรย์เข้าไปทำการเอกซเรย์ในเรือนจำทุกราย  ระหว่างพฤษภาคม – กรกฎาคม 2560  จำนวน 24,249 ราย ผลการศึกษาพบว่า 1.รูปแบบการคัดกรองวัณโรคเชิงรุกโดยเอกซเรย์ทรวงอกผู้ต้องขังร่วมกับการคัดกรองด้วยวาจาทุกราย  จำนวน 24,249 ราย พบมีอาการสงสัยวัณโรคปอด 1,522 ราย  (ร้อยละ 6.3) ผลการเอกซเรย์ผิดปกติเข้าได้กับวัณโรคปอด ร้อยละ 5.2 ส่งตรวจเสมหะด้วยกล้องจุลทรรศน์  พบเชื้อวัณโรค 70  ราย  ส่งตรวจหาสารพันธุกรรมของเชื้อวัณโรคในเสมหะ(gene X-pert)  พบเชื้อวัณโรค 187 ราย  สรุปในการคัดกรองในครั้งนี้  วินิจฉัยว่าเป็นวัณโรคปอด จำนวน 264 ราย  คิดเป็นอัตราความชุก  1,088.7 ต่อประชากรแสนคน  ซึ่งสูงกว่าประชากรทั่วไป 6.4 เท่า  2. รูปแบบการคัดกรองวัณโรคเชิงรุกโดยคัดกรองด้วยวาจาก่อน  ถ้ามีอาการสงสัยก่อนการเอกซเรย์ทรวงอก  ผลการเอกซเรย์ผิดปกติเข้าได้กับวัณโรคปอด 435 ราย  ร้อยละ 1.8  ส่งตรวจเสมหะด้วยกล้องจุลทรรศน์  พบเชื้อวัณโรค 25 ราย  ส่งตรวจหาสารพันธุกรรมของเชื้อวัณโรคในเสมหะ  (gene X-pert)  พบเชื้อวัณโรค 50 ราย  สรุปวินิจฉัยว่าเป็นวัณโรคปอด จำนวน 74 ราย  คิดเป็นอัตราความชุก 305.2  ต่อประชากรแสนคน  ซึ่งสามารถค้นพบผู้ป่วยวัณโรคปอดได้  น้อยกว่ารูปแบบที่ 1  3.6 เท่า  สรุปการคัดกรองวัณโรคปอดด้วยการเอกซเรย์ปอด  เป็นวิธีที่มีความไวสูงกว่าการคัดกรองด้วยวาจา แม้ความจำเพาะไม่สูงมาก  แต่สามารถใช้เป็นเครื่องมือคัดกรองร่วมกับการวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการชันสูตรเพื่อยืนยันการตรวจพบวัณโรค  การพิจารณาเลือกรูปแบบที่เหมาะสมในการคัดกรองวัณโรคในเรือนจำในเขตสุขภาพที่ 11 อาจต้องเลือกตามบริบทและความพร้อมของทรัพยากรทั้ง งบประมาณ  และกำลังคนที่มีในแต่ละเรือนจำหรือผสมผสานระหว่างรูปแบบที่ 1 และ 2 ควรกระตุ้นให้ผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่ตระหนักและเห็นความสำคัญในการค้นหาวัณโรคในเรือนจำ  และมีการค้นหาอย่างต่อเนื่อง