ปัจจัยที่ส่งผลให้ได้รับเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดโลหิตไทยที่เข้ากันได้จากผู้บริจาคที่ไม่ใช่ญาติ: การศึกษาข้อมูลย้อนหลังตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559 ถึง พ.ศ. 2565
คำสำคัญ:
ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง, Human leukocyte antigens, ผู้บริจาคเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดโลหิตที่ไม่ใช่ญาติ, คนไทยบทคัดย่อ
บทคัดย่อ
บทนำ การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดโลหิตจากผู้บริจาคที่ไม่ใช่ญาติมีประโยชน์ในการรักษาผู้ป่วยโรคทางโลหิตวิทยา โอกาสที่ผู้ป่วยจะพบผู้บริจาคที่ไม่ใช่ญาติขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายชนิด ได้แก่ ลักษณะผู้ป่วย ผลการตรวจ HLA และจำนวนผู้บริจาคที่ลงทะเบียน แต่อย่างไรก็ตามข้อมูลดังกล่าวในโครงการรับบริจาคเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดโลหิตจากผู้บริจาคที่ไม่ใช่ญาติ (Thai National Stem Cell Donor Registry; TSCDR) ยังไม่ชัดเจน วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับโอกาสพบผู้บริจาคที่มี HLA-matched กับผู้ป่วยที่ขึ้นทะเบียนของ TSCDR เมื่อหาข้อมูลครั้งแรก วัสดุและวิธีการ รวบรวมข้อมูลทั่วไปและผลตรวจทางห้องปฏิบัติการของผู้บริจาคและผู้ป่วยตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2559 ถึง ปี พ.ศ. 2565 และวิเคราะห์โอกาสพบผู้บริจาคที่เป็น 6/6 HLA-matched ในการค้นหาข้อมูลครั้งแรกใน TSCDR ผลการศึกษา ผู้ป่วยที่ขึ้นทะเบียน จำนวน 1,232 ราย พบว่ามีผู้ป่วย 640 ราย (51.9%) เท่านั้น ที่พบผู้บริจาค 6/6 matched โดยผู้ป่วยจำนวน 634 ราย (99.1%) เป็นคนไทยและเป็นผู้ที่ขึ้นทะเบียนผลตรวจ HLA typing แบบ high-resolution ซึ่งมีโอกาสพบผู้บริจาค 6/6 matched สูงกว่าผู้ที่ขึ้นทะเบียนด้วยผลตรวจ low- หรือ intermediate-resolution typing นอกจากนี้ จำนวนผู้บริจาคที่เพิ่มขึ้นทุก 10,000 ราย จะเพิ่มโอกาสผู้ป่วยในการพบผู้บริจาคที่มี HLA-matched 1.035 เท่า จากการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยพหุตัวแปรพบว่า ปัจจัยสองชนิดคือ ผลการตรวจ HLA แบบ high-resolution และการเพิ่มจำนวนผู้บริจาคในโครงการมีความสัมพันธ์กับโอกาสการพบผู้บริจาคที่เป็น HLA-matched อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.01) สรุป การศึกษานี้พบว่า ปัจจัยหลักที่สัมพันธ์กับการพบผู้บริจาค 6/6 HLA-matched ของผู้ป่วยที่รอการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดฯ ในการค้นหาข้อมูลครั้งแรกคือ ผู้ป่วยคนไทยที่มีผลการตรวจอัลลีล HLA-A, -B และ -DRB1 แบบ high-resolution และจำนวนผู้บริจาคที่เพิ่มขึ้นในโครงการ
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Morishima Y, Sasasuki T, Inoko H, Juji T, Akaza T, Yamamoto K. et al. The clinical significance of human leukocyte antigen (HLA) allele compatibility in patients receiving a marrow transplant from serologically HLA-A, HLA-B and HLA-DR matched unrelated donors. Blood. 2002;99:4200-6.
Flomenberg N, Baxter-Lowe LA, Confer D, Fernandez-Vina M, Filipovich A, Horowitz M, et al. Impact of HLA class I and class II high-resolution matching and outcomes of unrelated bone marrow transplantation: HLA-C mismatching is associated with a strong adverse effect on transplant outcome. Blood. 2004;104:1923-30.
Petersdorf E, Anasetti C, Martin PJ, Gooley T, Radich J, Malkki M, et al. Limits of HLA mismatching in unrelated hematopoietic cell transplantation. Blood. 2004;104:2976-80.
Copeland PE. Hematopoietic stem-cell transplantation. N Eng J med. 2006;354:1813-26.
Lee SJ, Klein J, Haagenson M, Baxter-Lowe LA, Confer DL, Eapen M, et al. High-resolution donor-recipient HLA matching contributes to the success of unrelated donor marrow transplantation. Blood. 2007;110:4576-83.
Flomenberg N, Baxter-Lowe LA, Confer D, Fernandez-Vina M, Filipovich A, Horowitz M, et al. Impact of HLA class I and class II high-resolution matching on outcomes of unrelated donor bone marrow transplantation: HLA-C mismatching is associated with a strong adverse effect on transplantation outcome. Blood. 2004;104:1923-30.
World Marrow Donor Association. Total number of donors and cord blood units [Internet]. 2024 [cited 2024 May 03]. Available from: https://statistics.wmda.info/
Krutvecho T. Thai stem cell donor registry program. Thai J Hematol Transf Med. 2002;2:191-5. (in thai).
Phiancharoen S, Kupatawintu P, Nathalang O, Rattajak P, Tatawatorn A, O-Charoen R. Distribution of HLA-A and-B antigens in the national stem cell donor registry program (in Thai). Thai J Hematol Transf Med. 2002;2:171-9.
Kupatawintu P, Pheancharoen S, Srisuddee A, Tanaka H, Tadokoro K, Nathalang O. HLA-A, -B, -DR haplotype frequencies in the Thai Stem Cell Donor Registry. Tissue Antigens. 2010;75:730-6.
Phiancharoen S, Tatawatorn A, Phamorn W. The Thai stem cell donor registry (in Thai). J Hematol Transfus Med. 2020;30:97-101.
Phamorn W, Sanpakit K, Kupatawintu P, Aimyong N. The probability of finding an unrelated donor for stem cell waiting list patients at National Blood Centre, Thai Red Cross Society. J Hematol Transfus Med. 2017;27:127-35.
Jawdat D, Almutairi Y, Almutairi Z, Almusa A, Hajeer A. Chances of finding matched unrelated donors for Saudi patients in need of hematopoietic stem cell transplantation. Transplant Cell Ther. 2021;27:423.e1-423.e7.
Schmidt AH, Sauter J, Schetelig J, Neujahr E, Pingel J. Providing hematopoietic stem cell products from unrelated donors to the world: DKMS donor centers and DKMS Registry. Best Pract Res Clin Haematol. 2024;37:101541. doi: 10.1016/j.beha.2024.101541.
Barriga F, Solloch UV, Giani A, Palma J, Wietstruck A, Sarmiento M, et al. 5 years DKMS Chile: approach, results and impact of the first unrelated stem cell donor center in Chile. Front Med (Lausanne) 2023;10:1236506. doi: 10.3389/fmed.2023.1236506.
Ounjai S, Ponraweethitikorn P, Kanunthong S, Srisuddee A, Phien-charoen S, Kupatawintu P, et al. HLA-A, -B, and -DR frequencies in deceased kidney donors of the Organ Donation Centre, Thai Red Cross Society. J Hematol Transfus Med. 2019;29:175-81.
Namba N, Matsuo K, Kubonishi S, Kikuchi T, Maeda Y, Niiya M, et al. Prediction of number of apheresis procedures necessary in healthy donors to attain minimally required peripheral blood CD34+ cells. Transfusion. 2009;49:2384-9.
Kong JH, Hu Y, Shim H, Lee E, Lee H, Eom HS, et al. Analysis of factors associated with successful allogeneic peripheral blood stem cell collection in healthy donors. Transfus Apher Sci. 2020;59:102679. doi: 10.1016/j.transci.2019.102679.
Wang TF, Wen SH, Chen RL, Lu CJ, Zheng YJ, Yang SH, et al. Factors associated with peripheral blood stem cell yield in volunteer donors mobilized with granulocyte colony-stimulating factors: the impact of donor characteristics and procedural settings. Biol Blood Marrow Transplant. 2008;14:1305-11.
de la Rubia J, Arbona C, de Arriba F, del Cañizo C, Brunet S, Zamora C, et al. Spanish Group of Allogeneic Peripheral Blood Stem Cell Transplantation. Analysis of factors associated with low peripheral blood progenitor cell collection in normal donors. Transfusion. 2002;42:4-9.
Pornprasertsud N, Niparuck P, Kidkarn R, Puavilai T, Sirachainan N, Pakakasama S, et al. The use of hematocrit level for predicting the efficiency of peripheral blood CD34(+) cell collection after G-CSF mobilization in healthy donors. J Clin Apher. 2015;30:329-34.
Ruutu T, de Wreede LC, van Biezen A, Brand R, Mohty M, Dreger P, et al. Second allogeneic transplantation for relapse of malignant disease: retrospective analysis of outcome and predictive factors by the EBMT. Bone Marrow Transplant. 2015;50:1542-50.
Beatty PG, Mori M, Milford E. Impact of racial genetic polymorphism on the probability of finding an HLA-matched donor. Transplantation. 1995;60:778-83.
Schmidt AH, Sauter J, Pingel J, Ehninger G. Toward an optimal global stem cell donor recruitment strategy. PLoS One. 2014;9:e86605. doi: 10.1371/journal.pone.0086605.
Gragert L, Eapen M, Williams E, Freeman J, Spellman S, Baitty R, et al. HLA match likelihoods for hematopoietic stem-cell grafts in the U.S. registry. N Engl J Med. 2014;371:339-48.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารโลหิตวิทยาและเวชศาสตร์บริการโลหิต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
