อาการหน้ามืดเป็นลมในผู้บริจาคเลือดและผลต่อการกลับมาบริจาคเลือดซ้ำ

Abstract

บทคัดย่อ

บทนำ ระบบการเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนจากการบริจาคเลือดเป็นเครื่องมือสำคัญช่วยสร้างความปลอดภัยและความพึงพอใจให้แก่ผู้บริจาคเลือดส่งผลให้มีการบริจาคเลือดเพียงพอต่อความต้องการ แม้ว่าจะมีการคัดกรองผู้บริจาคและมีการดูแลผู้บริจาคเลือดทั้งก่อนและหลังการเจาะเก็บเลือดแล้วพบว่ายังคงมีผู้บริจาคบางส่วนเกิดอาการหน้ามืดเป็นลม วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอุบัติการณ์และลักษณะการเกิดอาการหน้ามืดเป็นลมในผู้บริจาคเลือด วัสดุและวิธีการ ทำการศึกษาข้อมูลการเกิดหน้ามืดเป็นลมในผู้บริจาคเลือดที่พบตั้งแต่เดือนมกราคมถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2561 จากระบบการเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนจากการบริจาคเลือดของภาควิชาเวชศาสตร์การธนาคารเลือด คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล  ผลการศึกษา ในปี พ.ศ. 2561 อุบัติการณ์การเกิดอาการหน้ามืดเป็นลมในผู้บริจาคเลือดเท่ากับ 1,073 (1.85%) ครั้งในการบริจาคเลือดครบส่วน 57,903 ครั้ง โดยเป็นอุบัติการณ์ในผู้บริจาคเลือดครั้งแรก 682 (4.2%) ครั้งในการบริจาคเลือดแรกทั้งหมด 16,358 ครั้ง และเป็นอุบัติการณ์ในผู้บริจาคเลือดที่เคยบริจาคเลือด 391 (0.9%) ครั้งในผู้บริจาคเลือดที่เคยบริจาคเลือดแล้ว 41,545 ครั้ง มีผู้บริจาคเลือด 34 (0.06%) รายที่มีอาการหมดสติ และมีผู้บริจาคเลือด 4 (0.006%) รายได้รับบาดเจ็บ ค่าเฉลี่ยของค่าเฉลี่ยความดันโลหิตจากหลอดเลือดแดงและชีพจรลดลงอย่างมีนัยสำคัญเมื่อผู้บริจาคเลือดเกิดอาการหน้ามืดเป็นลม (ค่าเฉลี่ยความดันโลหิตจากหลอดเลือดแดงจาก 92.9 ± 10.1 เหลือ 73.1 ± 14.4 มิลลิเมตรปรอทในผู้บริจาคเลือดเพศชาย, p < 0.01; จาก 88.2 ± 8.9 เหลือ 72.9 ± 15.5 มิลลิเมตรปรอทในผู้บริจาคเลือดเพศหญิง, p < 0.01) ผู้บริจาคเลือดที่มีอาการหน้ามืดเป็นลมส่วนมากเป็นผู้บริจาคเลือดครั้งแรก (63.6%) เป็นเพศหญิง (68.9%) อายุน้อยกว่า 35 ปี (76.1%) และเป็นผู้บริจาคในหน่วยรับบริจาคเลือด (60.4%) และจากผู้บริจาคเลือดที่เกิดอาการหน้ามืดเป็นลม 1,061 ราย พบว่ามีเพียง 201 (18.9%) ราย ที่กลับมาบริจาคเลือดในปี พ.ศ. 2562  สรุป อาการหน้ามืดเป็นลมเป็นภาวะแทรกซ้อนจากการบริจาคเลือดที่สำคัญที่อาจนำมาซึ่งการบาดเจ็บจากการพลัดตกหกล้ม โดยเมื่อผู้บริจาคเลือดมีอาการหน้ามืดเป็นลมค่าเฉลี่ยความดันโลหิตจากหลอดเลือดแดงและชีพจรลดลงอย่างมีนัยสำคัญและมีอัตราการกลับมาบริจาคเลือดซ้ำต่ำหลังเกิดอาการหน้ามืดเป็นลม การใช้ระบบการเฝ้าระวังในผู้บริจาคเลือดทำให้พบการเกิดอาการหน้ามืดเป็นลมตั้งแต่ระยะเริ่มแรกและช่วยให้ผู้บริจาคเลือดที่มีอาการหน้ามืดเป็นลมได้รับการดูแลได้อย่างทันท่วงที

Abstract:

Introduction: Donor hemovigilance is an important tool to provide safety and satisfaction to blood donors and to maintain sufficient blood donation. Despite the appropriate donor selection criteria and the proper donor care, vasovagal reaction remains to be seen. Objective: To study the incidence and characteristics of vasovagal reactions in whole blood donors. Materials and Methods: Data from the donor hemovigilance reporting system at Siriraj Hospital from January to December 2018 were retrospectively reviewed. Results: In the year 2018, the total incidence of vasovagal reaction were 1,073 (1.85%) in 57,903 whole blood donations, of which 682 / 16,358  (4.2%) were the first-time donors and 391 / 41,545  (0.9%) were the repeated donors. Thirty-four (0.06%) donors experienced loss of consciousness and 4 (0.006%) had injury after vasovagal reaction. The means of the mean arterial pressure (MAP) were significantly decreased when the donors developed vasovagal reaction (from 92.9 ± 10.1 to 73.1 ± 14.4 mmHg in male donors, p < 0.01; from 88.2 ± 8.9 to 72.9 ± 15.5 mmHg in female donors, p < 0.01).  The majority of vasovagal reactions occurred in the first-time donors (63.6%), female donors (68.9%), donors younger than 35-year-old (76.1%) and donors at the mobile unit (60.4%). Among the 1,061 donors who had vasovagal reaction in the year 2018, there were only 201 (18.9%) donors who returned to donate blood in the year 2019.  Conclusion: Vasovagal reaction is a significant complication related to blood donation which can lead serious injury from falling. Significant decrease of MAP and PR were demonstrated when vasovagal reactions were detected. Low return rate was demonstrated among donors with vasovagal reaction. Implementation of the donor vigilance system revealed the vasovagal reactions at early stage and helped the donors with vasovagal reactions receive the appropriate managements in time.