ผลการรักษาและมูลค่าการรักษาโรคคอหอยอักเสบและท้องเสียตามแนวทางการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลในร้านยามหาวิทยาลัย

Abstract

บทนำ: การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่เหมาะสมส่งผลให้เกิดปัญหาเชื้อดื้อยาจำนวนมากขึ้น อีกทั้งยังสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายด้านยา การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลทางคลินิกและมูลค่าการรักษาผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบและท้องเสียตามแนวทางการจ่ายยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลในร้านยามหาวิทยาลัย วิธีการดำเนินการวิจัย: รูปแบบการศึกษาเป็นกึ่งทดลอง กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบที่มีอาการเจ็บคอและผู้ป่วยโรคท้องเสียที่มารับบริการในช่วงเดือนตุลาคมถึงธันวาคม พ.ศ.2555  โดยผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบได้รับการประเมินความเหมาะสมในการได้รับยาปฏิชีวนะและจัดกลุ่มตาม McIsaac score สำหรับผู้ป่วยโรคท้องเสียแบ่งเป็นกลุ่มที่ได้และไม่ได้ยาปฏิชีวนะตามอาการ ทำการติดตามหลังการรักษาที่ 5 วันและ 3 วัน สำหรับโรคคอหอยอักเสบและท้องเสียตามลำดับ ผลการศึกษาวิจัย: ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบ (n=127) ส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่ม 0-1 คะแนน ซึ่งเป็นกลุ่มที่ไม่ได้ยาปฏิชีวนะคิดเป็นร้อยละ 58.3 และผู้ป่วยโรคท้องเสีย (n=21) ส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มที่ไม่ได้ยาปฏิชีวนะคิดเป็นร้อยละ 85.7 ผลการรักษาพบว่า ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบร้อยละ 71.7 หายเป็นปกติ โดยกลุ่ม 0-1 คะแนน, กลุ่ม 2-3 คะแนน ที่ได้และไม่ได้ยาปฏิชีวนะ และกลุ่ม > 4 คะแนน หายเป็นปกติคิดเป็นร้อยละ 75.7, 64.9, 69.2 และ 66.7 ตามลำดับ ส่วนผู้ป่วยโรคท้องเสียหายเป็นปกติร้อยละ 95.2 สำหรับมูลค่าการรักษาของผู้ป่วยพบว่า ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบกลุ่ม 2-3 คะแนน ที่ได้ยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อรายสูงสุด (111.8 บาท/ราย) และกลุ่ม 2-3 คะแนน ที่ไม่ได้ยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนต่ำสุด (38.1 บาท/ราย) โดยกลุ่มที่ได้รับยาปฏิชีวนะที่มีคะแนน 2-3 คะแนน มีค่าใช้จ่ายต่อรายสูงกว่ากลุ่มที่มี > 4 คะแนน สำหรับผู้ป่วยโรคท้องเสียกลุ่มที่ได้ยาปฏิชีวนะมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อรายสูงกว่ากลุ่มที่ไม่ได้ยาปฏิชีวนะ สรุปผลการวิจัย: ผลการศึกษาสอดคล้องกับผลของแนวทางการจ่ายยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลตามหลักการ Antibiotic Smart Use ในโรงพยาบาล คือ ผู้ป่วยโรคคอหอยอักเสบและท้องเสียหายเป็นปกติร้อยละ 80.5 และ 93.3 ตามลำดับ ดังนั้นการนำแนวทางการใช้ยาอย่างสมเหตุผลมาประยุกต์ใช้ในร้านยาจะช่วยให้ผู้ป่วยได้ยาปฏิชีวนะอย่างเหมาะสมและมีผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ