การตรวจเอกลักษณ์เครื่องยาเร่วน้อย (Amomum uliginosum K.D.Koenig) โดยใช้เครื่องหมายดีเอ็นเอตำแหน่ง ITS1 ของนิวเคลียร์ดีเอ็นเอ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทนำ: เร่วน้อยเป็นเครื่องยาที่ได้จากส่วนผลของพืชชนิด Amomum uliginosum K.D.Koenig (Zingiberaceae) มีสรรพคุณขับลม บรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียน การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจเอกลักษณ์เครื่องยาเร่วน้อยโดยอาศัยการเปรียบเทียบเครื่องหมายดีเอ็นเอตำแหน่ง internal transcribed spacer1 (ITS1) ของนิวเคลียร์ดีเอ็นเอ ซึ่ง ITS1 เป็นช่วงดีเอ็นเอที่มีความยาวไม่มากและข้อมูลพันธุกรรมมีความผันแปรสูง จึงนิยมใช้ในการตรวจเอกลักษณ์เครื่องยา วิธีดำเนินการวิจัย: เครื่องยาเร่วน้อยที่ใช้ในการศึกษาแบ่งเป็นตัวอย่างอ้างอิง 4 ตัวอย่างและตัวอย่างที่ได้จากร้านขายยาแผนโบราณ 11 ตัวอย่าง ศึกษาเครื่องหมายดีเอ็นเอตำแหน่ง ITS1 ด้วยเทคนิค Polymerase Chain Reaction (PCR) และเทคนิคการหาลำดับนิวคลีโอไทด์ นอกจากนี้ได้วิเคราะห์องค์ประกอบทางเคมีนํ้ามันเร่วน้อยด้วยเครื่อง Gas Chromatography Mass Spectroscopy (GC-MS) ผลการวิจัย: เครื่องหมายดีเอ็นเอตำแหน่ง ITS1 ของเครื่องยาเร่วน้อยทุกตัวอย่างมีความยาวเท่ากับ 180 คู่เบสและมีส่วนประกอบ G+C คิดเป็นร้อยละ 57.22-60.56 ผลการตรวจเอกลักษณ์พบว่าเครื่องยาจากร้านขายยาแผนโบราณจำนวน 7 ตัวอย่าง มีเครื่องหมายดีเอ็นเอตรงกับ A. uliginosum และนํ้ามันที่สกัดได้มีสาร bornyl acetate, camphor และ nerolidol เป็นองค์ประกอบหลัก ส่วนเครื่องยาจากร้านขายยาแผนโบราณที่เหลือจำนวน 4 ตัวอย่างเป็นเครื่องยาปลอมปนและในนํ้ามันมีสาร nerolidol เป็นองค์ประกอบหลัก สรุปผลการวิจัย: ลำดับนิวคลีโอไทด์ที่แตกต่างกันของเครื่องหมายดีเอ็นเอตำแหน่ง ITS1 แสดงถึงชนิดพืชซึ่งเป็นแหล่งที่มาของเครื่องยาที่แตกต่างกัน ทำให้สามารถใช้เครื่องหมายดีเอ็นเอนี้ในการตรวจสอบเอกลักษณ์เครื่องยาเร่วน้อยได้ และสามารถประยุกต์ใช้เครื่องหมายดีเอ็นเอตำแหน่งดังกล่าวเพื่อตรวจเอกลักษณ์เครื่องยาหรือสมุนไพรชนิดอื่นต่อไป
Article Details
กรณีที่ใช้บางส่วนจากผลงานของผู้อื่น ผู้นิพนธ์ต้อง ยืนยันว่าได้รับการอนุญาต (permission) ให้ใช้ผลงานบางส่วนจากผู้นิพนธ์ต้นฉบับ (Original author) เรียบร้อยแล้ว และต้องแนบเอกสารหลักฐาน ว่าได้รับการอนุญาต (permission) ประกอบมาด้วย
เอกสารอ้างอิง
Department of Pharmacognosy and Pharmaceutical Botany, Southern Center of Thai Traditional Medicine, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Prince of Songkla University. editors. Medicinal plants in Primary Health Care. Bangkok: Charoen Printing; 2008.
Garcia D, Alvarez A, Tornos P, Fernandez A, Saenz T., Gas chromatographic-mass spectrometry study of the essential oils of Pimenta racemosa var. terbinthina and P. racemosa var. grisea, Z. Naturforsch. 2002; 57c: 449-451.
Hall TA. BioEdit: a user-friendly biological sequence alignment editor and analysis program for Windows 95/98/NT. Nucleic Acids Sym posium Series. 1999; 41: 95-98.
Holttum RE. The Zingiberaceae of the Malay Peninsula. Gard. Bull. Singapore. 1950; 13(1): 1-249.
Janssen AM, Scheffer JJ, Baerheim SA. Antimicrobial activity of essential oils: a 1976-1986 literature review aspects of the test methods, Planta. Med. 1987; 53(5): 395-398.
Jiang H, Xie Z, Koo HJ, et al. Metabolic profiling and phylogenetic analysis of medicinal Zingiber species: Tools for authentication of ginger (Zingiber officinale Rosc.) Phytochemistry 2006; 67: 1673-1685.
Phonsena P, “Kala”. In: Medicinal plants in Eastern (Khao Hin Son) Botanical Garden. Chacho¬engsao: Khao Hin Son Royal Development Study Centre; 2007. 23.
Pulbutr P, Caichompoo W, Lertsatitthanakorn P, Phadungkit M, Rattanakiat S. Antibacterial activity, antimutagenic activity and cytotoxic effect of an essential oil obtained from Amomum uliginosum K.D.Koenig. J. Biol. Sci. 2012; 12(6): 255-360.
Qiao CF, Han QB, Zhao ZL, Wang ZT, Xu LS, Xu HX. Sequence analysis based on ITS1 region of nuclear ribosomal DNA of Amomum villosum and ten species of Alpinia. J. Food Drug Anal. 2009; 17: 142-145.
Rattarom R. Pharmacognostic properties and chemical composition of Bastard cardamom. Bangkok: Master’s thesis, Department of Pharma¬ceutical Botany, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Chulalongkorn University; 2004.
Rinthong P. Genetic variation in genus Croton (Croton spp.). Bangkok:Ph.D.’s thesis, Department of Pharmacognosy, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Chulalongkorn University; 2007.
Saralamp P, Temsiririrkkul R, Chuakul W, editors. Medicinal plants in Siri Ruckhachati Gar¬den. Bangkok: Amarin Printing and Publish¬ing; 1992.
Sittichai N. Herbal Standardization in Thai Herbal Pharmacopoeia. Thai J. Phytopharm. 2004; 11(1): 21-32.
Surong S, Zhu S, Ruangrungsri N, Phadungcharoen T, Palanuvej C, Komatsu K. Molecular analysis of the genus Mitragyna existing in Thailand based on rDNA ITS sequences and its application to identify a narcotic species: Mitragyna speciosa. Biol. Pharm. Bull. 2007; 30(7): 1284-1288.
Thiangburanatham W. Herbs Dictionary. Bangkok: O. S. Printing House; 1988.
Yue-Qin C, Nung W, Hui Z, Liang-Hu Q. Differen¬tiation of medicinal Cordyceps species by rDNA ITS sequence analysis. Planta Med. 2002; 68: 635-639.
